اورمییـه مشروطه اینقیلابیندا
محمود صادقپور(شامی)
ائی شانلی اورمو ائی قانلی اورمو
سینهن اوسـته آت چاپدیردی ییرتیجـی دوشـمن
اود توتـدون، یـانـدیـن، تالانـدیـن ائی گـؤزه ل وطن
اودلار سولار شهه ری اورمییا- اورمییا
قــهرمانلـار سنگری اورمییا- اورمییا
تـــاریـــخ بــــویـــو واردیــــر یـــاشـــیــــن
نهلر چــــكـیــب سـنــــــــیــــن باشـــیـــن
شــــــاهيـــدیدیـــر چـــوخ ســـاواشـیـــــن
شور دنـــیــــزیــن، داغين- داشين
لاله لــری سیــنه داغـلی، اود یــوردومـوز هــئـی
یــارالار ووردولار ســنـه، میــنلر قودوز هــئــی
چـالدی چــاپدی یاغــی دوشمــن قیردی ائلینی
اســـــــیــر آپــاردی قــیــز، گــلــــیـنـــــی
نئجه دئیــیم آه ...
"مارشــیمــون" ، "سیــمیتقو" ، "شــیخ عبـیدالله"
گـلیــــب آخیـتــدیــلار قــانــلار ســئلــینــی
بــوكـــوب ســینـدیـردیـلار خالــقیـن بئــلینـی
كئــچــدی او دؤوران، اولمـا پریــشان، ائی آزربـایـجان
سیل گؤزلرینیـــــن، قـــانلـــی یاشـــیـــنـــی
قــالــــدیــر اوجـــایا، مـــغـرور بــاشیــنـــی
داهـــــــــــا آرخـــــایــیــن اول
نـــه ، "جـئــلـو" نــه ده ائرمنی
بـیـر ده آچــا بـیلمه ز سنــه الیــنی
نه چكدین سن هئی، آنا وطن هئی
ائی شانلی اورمو ائی قانلی اورمو
مشروطییت نئهضتیـنده سن ده قان وئردین
آزادلیق یولوندا نه گؤزه ل ایمتاحان وئردین
"عسـگر آبادی" نین اودلو بــیانـــی
قـالدیـردی قییامــا هــر قــهرمـانی
گؤیده اولـدوزلارجا شهیـدین سـانی
"مشهدی اسـماعیـل" ی چكدیلر دارا
كوت پیچاقلا كسیـك بوغـازی یـارا
روسلار اود ووردولار گــؤزه ل بــازارا
خالقی گتــیردیـلـــر زارا، زينـــهــــارا
آخدی گــؤز یاشــیــمــیز اولدو دنیــز هئی
ای قانلــی قادالـــی اورمـــیـیــهمــیـز هـئــی
"مـشــهدی باقرخـان"، "رئــیـس" دوشــدو قـابـاغا
مشروطه آلماغا
مــیـن ایكی یوز سکسن بئــــشینـــجی ایــلــده
آزادلــیــق شــــوعــاری دیــــــــلـــــــده
گولله قاتاری بــــــئـلـــــده، تــوفـنگـــی الـده
یـــوگـوردو شـئر كـیمــی موســتـــبیدلره
مینلر آلقــیـــش اولســـــون او قـــــوچـاق اره
تـــوتــــوب دا وئردیلر چوخلو ایـشـكـنـــــجـه
قودوز دوشمنلری غئیــــرتـــلی گـــــنـجـــــه
قـــیـــردیـــــلار دویـــوشـــجول یولداشلارینی
ایـــگــیـت، مـــوجـاهـیـد قـارداشــــلاریــــنــی
دؤزدو هر بیر درده كیــشـــی ســیــنـــمـــادی
تـــــاریـخــــده فـــخــر ایــله قــالاجــاق آدی
قــویـون بــیــر آغـلایـــیــم، گـؤزوم دولدو هئی
گؤزه ل چیچكلریم، خــــزان اولــدو هـــئـــی
بـــو قـــانلی نئهضتــده، مـــشــروطــییــــتــده
اورمــــییــه ســـنــیـــن ده مـشـــاهـيـریــن وار
"ماحمود غنی زاده" كیمی چـــوخ شــاعيــریــن وار
"جبار بـاغـچــه بـان"، "سعــید ســلــمــاســـی"
"نـیـمتـاج" خانم تكـــین سؤز ســـــاحيریــن وار
"میـــــر جــــــلال صــــــابیـــــــر" یـــن وار
هـونــر مــئـیدانیــنــدا گــئــنــیش یئـرین وار
اینیقلاب جارچیســــی یــــازیــــچــیلاریـــن
بــؤیوك ژورنــــــالیــستلر واریـندیر، واریــن
"مـحـــمـــــود اشــــرف زاده" ســــنــه ایفتیخار
یوزلر "حبیـــــب الـــــــله آقــــــــازاده" ن وار
مـهيهر یازماق ایلــــــه بونلـــار قــــورتـــــولار؟
داهــــیلـــر بــئــجـره ن بو اؤلـكه مـیــز هئی
سـنه گووهنـیریـك هــمیــشــــــه بیــز هئــی
مــشـروطــــهچیلره سن ده قـــاتیــلــدیـــن
مئیدانا آتیلدین
سسله دین "سالماس" ی هــــــای وئردین "خوی"ا
دؤنـــــدون بــــــــیــــــــــر اوردویــــــا
اؤزونــــو ووردون ، اود ایــــــلـــــه ســـویــــا
یاردیــمچی اولـدون "حـئیـدر عـــم اوغــلــــو" یا
"ستارخان"ا هــئی ، بـاتـدیـن قــــانـــا هـــئــی
ای شانلی اورمو ای قانلی اورمو
ایكــی قزئــت چیخـاریـب نئهضــته وئردین
بیـری "فریـــاد" ایــدی, بیری "فروردیــن"
اینـــقیلاب یــولوندا چوخلو چالیشدین
حايیف سنــه آممــا یاندین آلیشدین
آدلارین دئمـیـــره م "دیــری مـییئــت"لــر
صاحيبلریـن قـاپان قودورغــان ایتلر
تولــكــو دالداســیندا یاتدیلار هامی
قانلــی اینقـیـلابــی خالــقی، وطنی
خایین دوشمنلره سـاتـدیلار هامی
ائله او ساتقینلار بــاعيـث اولدولار
جللادلار مورادا چاتــدیــلار هامی
خلقین امكلری باتـدیــلار هامی
خیانت الی ایله دؤنــدو مــشروطه
قیزیل گونش كیمی سـؤندو مشروطه
شنلیكلر چئوریلـیب كدر اولـدو هئی
آه نئجه دئییم كی، نـه لـر اولدو هــئی
چالدی چاپدی یـاغی دوشمن قیردی ائلینی
اســیـر آپــاردی قیـــــز، گــــلــیـــنــی
كــئچدی او دؤوران، اولـما پریشـان، ائی آذربایجان
ســیــل گـؤزلــریـــنیــن، قانــلــی یاشـیــنـی
قــالــدیــر اوجـــایــا، مــــغـــرور بـــاشـیـنی
اولارسـان آبـــاد، اولارســــــان آزاد
غصـــب ائدهبیلمز، هئــچ یـــــاغی
آزاد یــاشــا ای قـــهرمـانلاریــن تـــورپــــاغی
آذربایجان هئی، گؤزه ل مكان هئی، اؤلدو یامان هئی
ای "زردوشت" ون شـهه ری اورمییا- اورمییا
ايگيتلرين سنگری اورمییا - اورمییا
"صــــفــی الــــدیــــن" اوجـــاغـــیســـــان
مــــوســـیــــقـــــــینیــن قاینــاغیســان
بئهیـــشتیــن بــــیــــر بــــــــوجــاغـــیسان
چای- چمنلی، باغ مئشهلی، گولزاریمیــــز هئی
گونو گوندن گؤزه لله شه ن دییـــاریــمـیــز هـئــی
Sarı Gelin
Günéy Azerbaycanda Ermeni Daşnak ve Asoru Cilovların Türk xalqına qarşı yapdıqları soyqırım ve toplu qırqınlardan alınan dersler. گونئى آزهربايجاندا ائرمهنى داشناك و آسورو جيلوولارين تورك خالقينا قارشى ياپديقلارى سوى قيريم و توپلو قيرقينلاردان آلينان درسلهر . Massacre and genocide of South Azerbaijanian Turks by Dashnatsutyun (Dashnak) Armenians and Jilu Assyrians. Massacre et genocide des Turcs Azerbaijanian du sud par des Arméniens de Dashnatsutyun (Dashnak) et des Assyriens de Jilu
Wednesday, April 26, 2006
اورمو حاديثه لري
اصلينده آذربايجان معاصير تاريخينين معاضر دؤورونو مشروطه اينقلابي يوخ ائله نادرشاهدان سونراکي دؤردن باشالاماق لازيمدي. چونکي مشروطه فصليندن تاريخه داخيل اولدوغوموز زامان، بوگونه کيمي تاثير دايرهسينده ياشاديغيميز موهوم تايخي حاديثهلر داها اؤتوب کئچميش اولور. مشروطه اينقيلابي ايرانين معاصر تاريخينين باشانيشي اولا بيلر آمما آذربايجان تاريخي اوچون مشروطه اينقيلابي بيزيم ضعيفلهديييميز بير زاماندا باش وئرديگي اوچون، بيزيم حاشيهيه سورولمهييميزين سون دؤوري کيمي گؤورونمهلي دير.
ميرزا رحمت الله خان معتمدالوزاره (سونرا معتمدي) اؤزو اورمولو ايدي، ايرانين خاريجي ايشلر ناظيرليگي نين ارومو دا نوماينده سي، هابئله شيخ محمد خياباني نين رهبرليگ ائتديي «آذربايجان دوکرات فيرقهسي»نين ارومو بؤلومونون مسئلو ايدي. م هابئله سونرالار مسيحي و کورد سوي قيريملاريندان ضرر چکن قوربانيلارين خسارتلريني معين لشديرمک اوچون يارانميش کميته ني رهبرليک ائديردي.
بو کيتاب اصلينده م ين گونده ليک قيدلري دير. بو اثر لوندون شهرينده ياشايان خانم شهرزاد ويژه، م ين قيز نوهسي نين اختياريندا ساخلانميش دير. خانم شهرزاد ويژه م ين قيزي خانم ربيعه معتمدي نين قيزي دير.
حاديثه لر 1917 جي ايلده روسيه ده چاريزمي دئويره فورال اينقلابي له باشلاييرلار. آمما مسئله لري کؤکو هله 1834 جي ايله قدر ايزله نه بيلر. همان ايلده اورمودا آمئريکانين پروتستان ديني نماينده ليگي يا ميسيونو قورولور. بو تاريخدن 5 ايل سونرا يعني 1839 دا فرانسانين لازاريستلر آدلي کاتوليک ميسيونو مئيدانا چيخير. بونو آردينجا اورومودا اينگيلتره کليساسي، آلمان لوتران کليساسي و نهايت روس ارتدوکس کليساسي اؤز ميسيونلوق هيئت لريني اورمودا يئرلشديريرلر. جان ژوزفين آدلي آمئريکالي يازيچينين 1961 ده يازديغي اثرده بو مسيونلوقلارين هدفي بؤلگه ده نستوري لر، ائرمنيلر و کوردلرين آراسيندا فعاليت آپارماغ ايدي. (پانزده)
روسلار 1907 جي ايلده ارومويا باسقين ائدرکن مقصدلريني بئله آنالديرديلار: «...بوتون مسلمانلار مسيحيلره تحويل وئريله جکلر، ؤنالرين ماللاري مصادره و روسلارا قوشولانلارا تحويل وئريلهجکدير... روسلارا قوشولمايانلارين دا ماللاري مصادره اولوب اؤزلري روسيهيه سورگون اولاجاقلار...» (هفده)
بو آرادا آذربايجانين ژئوپليتيک اهميتي ده نظرده ساخلانيليردي. سپهبد محمد نخجوان «جنگ بين المللي، تاريخ نظامي، 19141918» آدلي اثرينده بو مسئلهيه بئله ايشاره ائدير: «ايران شمالغرب حييصه سينين بير طرفدن قافقازين جنوني بؤلگه لري و او بيري طرفدن عثمانلي نين شرقي حيصهلري آراسيندا بيرلشديريجي استراتژيک اهميتي، بيرداها موهوملشدي و روس عالي قوشون کاماندانليغي بؤلگه ده کي قوشونلاريني آذربايجان اوردوسو آديله چرنوبوزوون کاماندانليغي آلتيندا يئنيدن تشکيلاتلاماق قرارينا گلدي» (هيجده)
بو ايللرده بؤلگه ده بير مسيحي دولت ياردماق غرب دؤولتلرينين گوندليگينده ايدي. بو کيتابا مقدمه يازان ايران دؤلتي نين آنتي تورک محفللريني سؤزچولريندن اولان کاوه بيات مسيحي لرين عثمانلي دؤولتينه قارشي موحاريبه اعلان ائتديکلريندن تعجبيني بئله شرح ائدير: «بو آرادا 1915 جي ايلين ماي آييندان همان ايلين اوکتيابرينا قدر تماميله آيدين اولمايان سببلر اوزريندن تورکلرين احتياطلي خطلرينه باخماياراق عثمانلي دؤولتينه قارشي موحاريبهيه داخيل اولماق قرارينا گلديلر» (بيست و يک) فارس شوونيسمي نين سؤزچوسو اولان کاوه بيات اوچون «تماميله آيدين اولمايان سببلر» ائله اونو اؤزونون يازديغي اؤن سؤزون 5 صحيفه سونراسيندا فرانسالي بير قايناقدا فلورنس هللوتدان نقل اولورکي: «آسوريلره خوموختارليق و بير موستقيل دوولتين يارناماسينا دائر وئده وئرميشديلر» (بيست و شش)
بيلدييز کيمي بيرينجي دونيا ساواشيندا آلمان، آوستريا يا اطريش و عثمانلي بير جبههده و فرانسا، انينگيلتره، روسيه و آمئريکا قارشي جبههده دورموشدولار و بو سببدن بو دؤلتلرين اورمو سوي قيريميندا ائرمنيلر و نستوريلر (سونراکي آسوريلر)له بير هارمونيک فعاليت آپارماقلاريني باشا دوشمک چتين دئيلدير.
حربي باخيمدان روسلارين اقتداري اورمو بؤلگه سينده بؤيوک ايدي. روسيهنين ايرانداکي قونسولو بازيل نيکيتين روس سياستينين يئريديلمهسينه سياسي رهبرليگ ائديردي. بولشويکلر روسيه ده حاکيم اولارکن برست ليتوفسک سازييشي مئيدانا گلير و بونونلا اينگليسلر روس قوشونلارينين صعفيندن يارانميش بوشلوغو دولدوماق اوچون گورجو و ائرمني قوشونلاريني گوجلنديرمهيه و حتي اساسدان بئله قوشونلاري يارداماغا چاليشيرديلار.
عثمانليني راضي سينده ياشايان حکاري جيلوولاري آدلانان مسيحي آسوري طايفا عثمانلي قوشونلاري قاباغيندا مغلوبيته اوغرايارکن اورومويه کؤچورلر. بونلارين روحاني رهبرلري بنيامين مارشيمون آدلانيردي و همين جيلوولارين حربي کامانداني پطروس ايدي. روس قونسولو بازيل نيکيتين «مسيحيلره يارديم تشکيلاتي نين مرکزي کميتهسي»نين اورمو شعبهسي نين مديري ايدي. 1917 جي ايلين سنتيابر آييندا ، روسيه قافقاز قشونلاري کاماندانليغيندان ژنرال لبدينسکينين امرايله، روس قوشونلارينين 7جي اوردوسوندان قالميش قورتارمايان حربي سورساتلا، تاسک آدلي بير ژنرال، موتفيق دؤلتلرين مشترک «مسيحي قوشونو»نو يارادماغا تعيين اولور. موتفيق دؤلتلرين سايير نومايندهلريده هرهسي ايشين بير حيصهسينه نظارت ائديرلر. ماراخليدير کي، آز زاماندا غربي دؤلتلرين گويا مسيحيت دينيني يايماقدا اولان مسيونرليک هيئتلري تماميله آچيقآشکار بو مسيحي قوشونونا قوشولورلار! مثل اوچون اورومدا موسيونر عائلهسينده آنادان اولموش، آميريکانين پرسبايترين هيئتينين رئيسي دکتر ويليام شد، مسيحي قووه لرين تشکيلاتماسي و اداره اولماسيندا بؤيوک رول اوينايير. همان پرسبايترين تشکيکلاتي اصلينده و ظاهيرده گويا ايران مسيحيلرينيه يئمک يارديمالري چاتديرماق اوچون فعاليت ائديردي. باشقا بير بو نووعدان اولان غربي خيريه تشکيلاتي L Ambulance Francaise آدلي فرانسالي بير اورقانايدي. بو خيريه تشيکاتلاري 8 الي 9 مين نفرليک مسيحي قوشونو يارادماق ايستيرديلر. روس کلنل کوزمين، س فرانسالي آفيچسر و 30 باشقا حربي کاردرلا بو قوشونون باشيندا دوروردولار.
بو قووهلر و عموميتله مسيحي غرب دونياسيايل اونلارين يئرلي موزدورلاري واسيطهسيله بؤلگهده يارانان فاجعهلر ايکي دؤوره بؤلونمهليديرلر:
1 1جي دؤرده بؤلگه ده تورکلرين تمايله قتل عام اولوب بؤلگهني ائتنيک تريبيني دهييشديرمک و بونو اساسيندا قافقازلا عثمانلي آراسيندا بير مسيحي ديوار اوجالتماق. بو دؤورده تورکلره هجوم اولونور، ائولر غارت اونوب يانديدريلير، آرواد اوقاغادا رحم اولمور و حتي اهالينين شهرلري ترک ائتمهسين ايجازه وئريلمير. يعني هدف نه ساده غارت دير و نه موقتي نيظامي. م ين يازيلاريندا اينجه ليکه ثبت اولموش قتل عاملارين شيوهسي گؤستريرکي، تورک اهاليني بيرباشا محو ائتمک و اونلار نه زامانسا بؤلگهيه قاييتماق ادعالارينا ايمکان يارادماماقدير. بو ايشده اوزامانکي دونيادا اهالينين معنوي و دونيوي رهرلري اولان شيعه روحانيلر و بؤلگهنين وارليلارينا خصوصي ديوان توتولور. اگر عادي تورک اهاليسي هجوملاردا ائولرينده اؤلدورلورلر، روحاني لر و وارليلار، مسيحي قووهلر رهبر اورقانلاري طرفيندن رسما آختاريليب، جلب اولوب و خصوصي قدارليقلا هالاک اولورلار. هدف بودورکي نه بير تورک قالسين، نه بير تورک ائوي و نه بير شيعه روحاني يا باش بيلن تورک رهبري. بو دورده (قاجارلارين محمودقولو خانين محتشم قوشونو و سايير اورمو افشالاريني خلع سيلاح ائديب دارماداغين ائتديکريندن سونرا بوتون باشقا دؤرلرده اولدوغو کيمي) تورکلرين سيلاحلاريدا يوخدور محموقولو خان افشار اورومولو کيمي بؤيوک آذربايجان حاکميتيني يارادماق آميبيسياسي اولان سياسي دوشونجهلي رهبرلرده. حتي بو کيتابين مؤلفي اولان م قاجار دولتيني خاريجي ايشلر ناطيرليگي نين نوماينده سي و هابئله شيخ محمد خياباني نين رهبرليگ ائتدييي سياسي پارتيانين نماينده سي کيمي، بوتون درايتي و يوکسک شخسييت صاحيبي اولدوغونا باخمياراق اؤز يازيلاريندا يوکسک سياسي بير شعورون تظاهري گؤرونمور.
بوردا آسوريائرمني قوهلريني ياراتديقلاري حادثهلردن دوزگون و جانلي بير آنلاييش وئرمک اوچون، م ين 585 صحيفهده چاپ اولموش گوندهليک شکيلده قلمه آلديغي موهمو تاريخي قايناغيندان بير سيرا سطيرلري نقل ائيرهم:
ارومينه در محاربه عالم سوز
از مقدمه نصارا تا بلواي اسمعيل آقا
13001298 شمسي
رحمت الله خان معتمدالوزاره
نشر شيرازه، تابستان 1379، تهران
585 صفحه
جمادي الاول 1336 الي جمادي الاول 1340
فوريه 1918 الي فوريه 1922
21 فورال 1918
جوماخشامي بارون آرداشز ائرمني داشناقسيون کميتهسيندن باشقا نئچه نفرلره مجلسه گلديلر. بارون آرداشز روسجا اطرافلي بير نيطق ائتد، ترجمه ائدن روس قوسولو دئدي کي آرداشز دئير: ارمني دن آليمنيش هرنهيي قايتارماسالار، مسيحيلري شهردن چيخاريب، شهري خاراب ائدهجييک.
(شهردهن بومب سسي گليردي)
قونسولا دئديم: معلومدور کي بو توپ و بومبلاري مسيحيلر آتيرلار، چونکي مسلمانلارين توپو و بومبو يوخدور
گئجه دن ايکي ساعات کئچميشه کيمي اوزاقلاردان توپ سسي گليردي.... ائولري غارت ائديب، پيس عمللره مرتکب اولوب و قادينلارين عصمتلريني توخونوبلار.(8)
جيلوولار و باشقالاري نئچه کوچهيه هجوم ائديب، ائولره داخيل اولوب، شنيع عمللر و قبيح ايشلر گوروردولر. .. يازيق اهالينين مال دارايتلريني غارت ائديب، 500 ائوه اود وروب، کيشي، قادين قيز و اوغلان اوشاقلاريني قتله يئتيريب، کيمسهيه رحم ائتمهديلر...بو قدر قساوتين علتي معلوم دئيل... بو گئجهنين فاجعهلري دونيا دوردوقجا عالمين تاريخينده لکه کيمي اولاجاقدير...
الجه قراراولور سردارين ائوينده دانيشيق اولسون سونرا خبر وئريرلر اجلاس آمئريکانين قونسوللوغوندا اولاجاقدير. گئتديک اورا، روس ژنرالي اولتيماتومون متني ني اوخودو و ائرمني بارون مناسکان ترجمه ائتدي:
مقدمهدن سونرا گلير:
اول، بارون اتپانيانسين امريله 16 نفردن عيبارت بير مجلس تئزليکله قورولسون.
ايکينجي: شهرده حربي حکومت اولسون و پليسين رئيسين سئچيلميش عضولر (يوخاريداي بند ده) سئچسينلر
اوچونوجو: مسلمانلارين ايختياريندا اولان سيلاحلاري 48 ساعات عرضينده قورولموش مجلسي تحويل ائتسينلر کي ايران ملتينين مالي اولاجاقدير.
....
امضا ژنرال پالتايف، پالکونيک کوزمين، ليوتنانت کاسفل (24)
(بئله ليکله اول سيلاحلاري آليرلار)
ايگيرمي آلتي (26) فورال 1918
آمئريکانين قوسوللوغوندا ، خواهش ائتديم هئچ اولماسا، آمان وئرسينلر، اهالينين جان قورتارانلاري اؤز اؤلنلريني حالينا راحاتليقلا آغلاسينلار يا دا بير دفعهليک قتل عام حؤکمي وئرسينلر کي اهالي بؤيله ذيلتدن و اسارتدن آزاد اولسونلار و هر ديقه اؤلومو گؤزله مهسينلر.
بو آرادا هجوما کئچميش کوردلرده يازيق اهالي اوچون بير غفيل بلا اولموشدولار، (ائرمني آسوي قتلا عاملاريندان) يئرده قالانلاري دا اونلار غارت ائديب و حتي داملاري، قاپيلاي و آقوشقالاري سؤکوب آپاريرديلار.(25)
(سلماس دا اساعيل سيميتقو آسوريلرين رهبري مارشيمونو اؤلدورور، ماجرا......)
مسيحيلرين يانيندا يشلهين نئچه مسلمانا ائو ييهسينين آروادلاري دئيبلر کي قالماييب، گئتسينلر کي، بو آزشام ايش باشقا جور اولاجاقدير..
قيامت احوالاتي
قاپي پنجره و بلور قابلارين سينديريلماسيندان قالخان سسلر ائشيديليردي. تعجبلي دير کي بوللور قابلار، قابقاجاقي آپارميرلار. هر ائوده بو قبيلدن اللرينه کئچن هر بير شئي سينديريرديلار. ... داملاردا قادين، کيشي و اوشاقلار، بعضي قادينلاردا باشي آچيق او طرف بو طرفه قاچيرديلار. هر ائودن تفنگ سسي و اوشاقلارين نالهسي اوجاليميشدي. سبحان الله قيامت اوضاعسي مشاهده اولوردو... قادينلار چاتديقلاري هر حيطه 34 آرشين ليک اوجاليقدان آتيرديلار، ال اياقلاري سينيقکان قاچماغا باشلاييرديلار...(4443)
غارت اولماميش بير ائو قالماييبدير...ولاتين محتر،م علمالاريندان نئچهسي قتله يئتيريليبلر او جوملهدن آخوند ملا علي قلي کي اورمونون بيرينجي مجتهدي و 90 ياشلي ايدي، ايکي اوغلو، بير گليني، ثقفهالاسلام و صدرالعلما و رئيس السادات، آقا ميرزا ابراهيم مجتهد، آقا ميرزا صادق پيشنماز، حاجي ملا اسمعيل کي اوغلونون دا باشيني کسيب لر. بيرده محترم سيدلر و مترم روضهخوانلاردان قتله تئتيريرلديلر.... بوتون اورمودا قطعيتله غارت اولماميش يوز عئله قالماييبدير
مجلسدن نظميه ادارهسينه يازيب، اؤلنلرين دوزگون آدلار سياهيسيني ايستهنيلدي... مسيحيلر مانع اولموشدولار
پالکونيک کوزمين حکم ائديب کي اجلال الملک اونون ائوين آپاريم (53)
حسيات سيزليق، کسالت و تنبلليگ، و اتفاق و اتحادين اولماماسينين نتيجه سي بودور... نئثه قديم و گوجلو بير ملت فلاکت زنجيرينه اسير اولور... آلله بيزيم حيسسلريميزه قووت وئرسين بنات النفسيميزي ثرياوار جمع ائتسين که ابدي اؤلومدن نجات تاپاق (55)
ايگيرمي بير (21) مارت 1918
نئچه پارچا کندي بير نئچه نفر مستثنا الماقلا قتله يئتريبلر...صداقلو کندينده يالنيز بير چوبان قاليبدير، چونقارالودان 450 نفر و بزرگ آباددان 130 نفر اؤئدوروبلر...
امسيحي لرين شرطلري
بو شرطلري ضمانتي کيمي ايستيرلر کي اهالينين باش بيلنلريندن 100 نفري اونلار گيروو وئره ک(60)
مسلمانلار طرفيندن ايستهنيلن تبريزدن بير هيئتين گلمهسيني رد ائتديلر، دئديلر بو هيئت گرهک خاريجي مامورلارلا بيرليکده اولسون.
آسوريلرين صاحب منصبلري و قوشون حيصهلري جناب پالکونيک کوزمينين اطاعتيندهديرلر
بير ولايتين 200 مين نفرليک اهاليسينين موروثي و اکتسابي واردوولتينين فارت ائديبلر (64)
هر گون چوخلاري مختلف مرضلردن اؤلورلر، گونده يوز نفره قدر ده آجليقدان اؤلورلر (67)
4 آپريل 1918
مجلسدن ويخ قوسولخانالارا، پالکونيک کوزمينه، ائرمني لر کوميتهسينه و ساير مربوط دايرهلره يازيب ايسته ميشيک کي هئچ اولماسا، قالان بير آز انسانلارا اجازه وئرسينلر، يالنيز اهل عياللاريني گؤتوروب، بير طرفه ئئتسينلر، شهر، وار دؤولتلريني و الاکلاريني اونلارا (جينايتکارلارا) وئسينلر.. (70)
مسيحي نمايندهلري ...ايسيرديلر بؤيله آورهک داغلايان و جان آغريدان حادثهلري اؤرت باسدير ائتسينلر و قويماسينلار کيمسه خبردار اولسون.
70 نفرين ايمضالاديغي بير عريضه دهن:
سوت امر طيفيللر و چاره سيز قادينلارين ديليندن ريجا ائديريک ائله ائدين کي هئچ اولماسا اورمو سلماس و ساير يولللاري آچسينلار کي بيز يازيقلار عئله و اوشاقلاريميزين اللريني توتوب بو ولايتي ترک ائدهک...
14 آپريل 1918
بوگون کربلايي اسالله تاجر تهرانچي کي اصلاح مجلسينين عضوو ايد، مجلسه گلنده ايروان آوريلري توتوب ائرمنيلر کوميتهسينه آپاريبلار.
تانينميش حاجي آقا ٍعطاري که والي بير شخصايدي اؤلدوروبلر.
بوگون يئددي دئيرمان کندينده حاجي آخوند آدلي روضهخواني اؤلدوروبلر.... بوگون انگنه، باشاالامباشلو کنلريني کي بوگونه کيمي بير نيجات تاپانلاريني قاليردي، غارت ائديب اهاليني چوخونو اؤلدوروبلر
18 آپريل 1918
قونسولخانلارا خيطابا 69 نفرين امضالاديغي بير مکتوبدان:
..قتل عام اولدوق، تالانديق، ائولريميز يانديريلدي، روحاني رئيسلر و يئرلي آغ ساققاللار گوناهسيز قتله يئتيريلديلر، بيز بدبختلرده آز ساييدا ديري قالانلار عموميتلا ائوده قاليب و بير يئره چيخماغا ايختياريميز يوخدو...انساليق آدينا ...هئچ الماسا ولايتين بير گوشهسين بيزه وئرين که اهالي چؤلون اود علفيله قارينلارين دويدورسونلار يا آرخايينليق وئرسينلر که اهل عياليميزين اليندن ياپيشيب سايير ولايتلره مهاجرت ائدهک، بو دؤزولمنوز حادثهلردن کي اونلارا دؤزمک بشر اوچون مومکون دئيل قورتاريب ، آسودهليکله ديلنمهيه مشغول اولاق...(87)
دوشنبه 22 آپريل 1918
تبريزده گلن هئت له برابر مسيحيلرله موذاکيره ائتمک اوچون مسلمانلار بير 6 نفرليک هيئت سئچديلر کي من ده اونلارين ايچينده ايديم
23 آپريل
مسيحيلر بؤيله جمعيتين شهردن گئتمهسيله مخالفديرلر. بونا گؤره ساثحيلدهکي گودوکچولره خبر وئرميشديلر کي،بوتون اجازه نامهلري باطيل ائتسينلر...مسلمانلاردا فايتون و آت قالماميشدي (96)
14 ماي 1918
(عثمانلي لار سرحدلره ياخينلاشاندا مجلس قرار وئرير کي اونلارا بير مکتوب يازيب اونلار اوزاقلاشديرسينلار صديقالممالک و م مکتوبو وئرمهيه سئچيليرلر)
ايکي ساعات (عثمانلي کواندانينين) چادرينداييديق، نهايت درجه مهربانليق و انسانيتله قوناقدارليق ائتدي..
قوماندان دئدي: من حرب مامورويام، منه امر اولوبدورکي اورمو آليب، اوردا يانميش سيلاحلي دستهلري لغو ائديب، عثمانلي دؤؤلتي قارشيسيندا سلاح ايشلتمک ايستهينلري تنبيه ائديب هر کنددن کي توپ و تفنگ اودو قالخسا، يانديريب داغيديم. من شخصا داغيتاق و آدام اؤلدورمکله راضي دئيلم و امکان قدر ايستيرم قان تؤکمهدن اؤز بورجومو يئرينه يئتيرهم. (111)
شهردن شيطان کندينه کيمي 7 آغاج يولدا ...بير مسلمان گؤزه دهيمهدي.. باراندوز چايينين اطرافيندا... نئچه عاجز قادين و ايکياوچ سينيق سالخاق کيشي گؤردوک، دئديکلرينه گؤره 40 گون داغلاردا قاچاق ياشاميشديلار و عثمانلي قووهلريني اورا گلديييندن سونرا داغدان يئنميشديلر.
عثمانليلار اکينچيليک محصوللاريني قورماغا چاليشيرديلار و قوماندان بو حاقدا خصوصي تؤوصيه ائتميشدي کي سيلاحلي قووآلر محصولو ضاي ائتمهسينلر. (117)
تپه ترکمان کنددينده س طيفيل کي ايکي اوغلان و بير قيزيديلار، هرهسي 78 ياشيندا، بوغدا زميسينده اوت يئيرديلر... اوقدر آريغايديلار کي سسلري چيخميردي...
20 ماي 1918
شمشه فرهاد وزيرآبادي آدلي بي مسيحي عظيم السلطنه سرداري اؤلدوروبدور (120)
مرحوم ءويدالاسلامين ائوينه گئديب اونون قالانلارينا باش ساغليقي وئرديک..مرحومين کيچيک اوغلونون وضعي که جماعت آراسيندا قتله يئتيريلميش آتاسيني آختاريردي سون درجه اورهک ينديران ايدي (123)
23 ماي
مجلس اصلاح او جمله دن تبريزه يوللاماغا بير گزارش يازير اوردا گلير:
اؤتن ايل روسيه قازئترلينين بيرينده بير شخص بير مقاله يازيب و نضارا ملتينه مخصوص بير ملي حکومتين يارنماسين ايسته ميشدي، بيز نصارا ملتينين نماينده سي کيمي بو جملهني تکذيب ائديريک (126)
عسگر آباد فاجعه سي
بو کيتابدا دئيدييي کيمي نجات تاپانلارين بير سيراسي قاچيب عسگر آباد کندينه سيغيلميشديلار. (131)
25 مايدا بير سيرا سيلاحلي او جمله دن آقا پطروس (آسوريلرين حربي قومانداني) (آروادي) ملک خوشابه ايله عسکر آبادا يولا دوشور اميرخان ارمني ده اورا گئتميشدي (133 و 131)
داغلارين باشيني آلميش مسيحي لر گولله آتماغا باشلاديلار،...،من قالانين باشينا چيخيب بايراقلا نه قدر علامت وئرديم بير فايد ائتمه دي، 2 گولله ده منه قارشي آرتديلار...200 نفره ياخين اوشاق و قادينلارلا دروازهدن چيخيب آقا پطروسون يانينا گلديک و او دا ونلار آدام قوشدو کي شهره يا قونشو کندلره گئتسينلر. کوچه ده گلنده بيردن دداغدان تفنگ سسي گلدي دو قادين و بير اوشاغا گولله توخوندو کي بيري درحال کپچيندي و بيري يارالاندي قادينلار قاچيب قاييتديلار. من ده آقا پطروسون يانينا قاييديب ماجراني آنلاتديم. ... (134)
2 يون 1918 ده 200 نفره ياخين کيشي، قادين و طيفيل اوشاقلار مچيدده جمع اولوبلار يا اورا سيغيليبلار، بونلار اورا داخيل اولوب هاميني اوردا قتله يئتيريبلر(138)
20 ايول 1918
منيم عسگرآباددين ديري قالانلاريندان آپارديغيم آراشديرمايا گؤره او کنده هجوم و غارت زاماني اهالينين 2000 نفري اؤلدورولموشدورلر.
30ماي صضرت مستطاب شريعتمدار حاجي ميرزا فضلالله آقا مجتهدين ائوينه گئديب، معظمالله توهين ائديب، کتک ووروب ائويندن بير سيرا شئيلر آپاريبلار.
ائرمني بير فدايي مشهدي بخشعلي آدلي بير تاجرين ائوينه گئديب اوندان 25 توم پول ايستهييبدير...نظميه ادارهسي ائرمنييه اخطار وئيب آمما او ائرمني فدايي مشهدي بخشعليني توتوب آپاريب نظميهده روولورله اؤلدوروبدور (136)
حاجي حسين آدلي دوگوچونو نئچه ائرمني فداييسي توتوب خيلاص الماسي اوچون 300 تومن ايسترلر. (139)
حاجي رفيع آدلي بيرسينين 2000 تومن ليک قيزيک و جواهرلرين آپاريبلار (140)
24
يون 1918
بوگون هر کيمين کي ائوينده تلفون وارايدي، مسيحي لر آدام يوللايب، تلفونلاري آليبلار.. بير نفر مسيحي ده يوللاديلار کي تلفن مرکزينه نظارت ائتسين، اصلينده تلفن مرکزين مصادره ائديبلر. (147)
ائرمني لر مجلسه گلمهميش نئچه محترم شخصي ائولريندن زورلا چيخاريب، توقيف ائدبلر (158)
ائمني لر کوچه ده نئچه مسلمان قادينين چادرلالاريني باشلاريندان گوتوربولر (159)
ياشلي و محترم بير سيد اولانآقا مير محمد پيشنمازي اؤلدوروبلر. (159)
توحپراق قلعه و ايکي اوچ باشقا کندده100 نفره ياخين مسلماني اؤلدوروبلر. (160)
16 يول 1918
بوگون سلماس دان گلميش مسيحيلر عجيبه بير غارت يولا ساليبلار...داملاردا مسلمان قادينلار اوطرفبو طرفه قاچيرلار.
نهايت کي دکتر شط ده مسلمانلارين مظلوملوغونو باشا دوشدو 162)
افسوس کي 100 مين نفر گناهسيز آدامين قاني طوکولندن سونرا بونو باشا دوشوبدور(163)
ا
ئرمني رئيسلريندن آندانيق آدلي بيريسي 5 مين نفر سيلاحلي ائرمنيله جلفا دان کئچيب، خويا هجوم ائديب ... ايندي عثمانليلارلا شدتلي محاربه آپاريرلار.(164)
مسيحيلر اکين محصوللاريني اؤز حيوانلارينا اوتارماقلا تلف ائديرل بو طرفدن ده محصول صاحيبلري هرگون يوزيوز و ايکييوزايکي يوز آجيندان جان وئريب اؤلورلر و مئيدلري نئچه گون دفن اولمادان ائولرينده قالير (168)
وان بؤلگهسيندن گلن مهاجر ائرمنيلر باراندوز چايي نين آشاغي سيندا يئرلشن کندلره گئديبلر، اونلار اوچون 9 پارچا کند نظرده آلينيب. (173) اصيل اهالي؟
16 ايول
شوالين 7 سي (16 ايول 1918) شهرين دروازهلرينه آدام قويوب و مانع اولورلار کي کيمسه محلهلرده بوغدا ساتماغا حقي يوخدور. هرکس بوغدا گتيرسه گرهک آپارسين آمئريکانين ويس قونسولخاناسينا تحويل وئريب، پولونو آلسين. بو منوال ايله بوغدانين ساتيشينا مانع اولوب و مسلمان اهاليننين هلاکتينه باعث اولدولار (176)
بوگون نئچه مسيحي مرحوم بيگربيگينين حمامينا که زنانه ايميش (قادينلار اوچون) داخيل اولوبلار. او زامان اوردا بير عيده شهرين اشراف طبقهسيندن اولان خانيملار سايير طبقهلره منسوب اولان قادينلارلار اوردا حمام ائديرميشلر. مسلم دير که کيشينين قادين حامامينا داخيل اولماسي اودا محترمه قادينلارين لوت اولدوغو حلدا نئجي وحشت و قورخو ياردار. (176)
ايندي محترم ويس قونسولخانادا يارانميش غله لمسيونوندا شدتله قاداغان اولوب کي کيمسه مسلمانلارا بوغدا ساتماسين (180)
آمئريکانين ويس قونسولو دکتر شط مسيحي رئيسلرله بيرگه بير تهلکهسيزليک کميسيونو ياراديب و بئله بير اعلان وئريبدير:
ائرمنيلر و آسوريلردن عيبارت تهلکهسيزليل کميسيونون طرفيندن شهرين عموم آسويلري و ائرمنيلرينه بو حؤکم وئريلير کي بوتاريخدن سونرا هر نووعغارت، تالاماق، اوغورلوق، قتل و قالاباليق قطعي قدغان اولور....تموز آيينين 9ي، 1918 تهلکهسيزليک کاميسياسينين رئيسي دوکتور شط
بو کيتابين تحرير اولماسينين سببي
... ائله اولماسين 300 مين اهالينين ياريسيني اؤلدورب و ديگر ياريسيني بير حالا سالماسينلار کي ديراي قالماقدانسا اؤلوم آرزو ائتسينلر... (183)
25 ايول 1918
بير سيرا اهلينين خواهيشي اساسيندا حکومت معاوني آقاي جيل الممالک و من آمئريکانين ويس قونسولخاناسيناسينا گئديب، بوگونه کيمي ديري قالميش اهالينين شهري ترک ائتمهلريني خواهيش ائتديک...
جناب ويس قوسول جوابدا مؤوضوعدان کنار دانيشديلار، اهاليني شهري ترک ائتمهسينله موافقت ائتمهديلر..(188)
مهاجر مسيحيلر بير نفر مسيحي نظميهني که مسلمانلار توخوناغا مانع اولوردو، گوللهايله اؤلدورموشدولر (189)
28 ايول 1918
ائرمني فدائيلري افشار قوشونونون 7جي بؤلمهسينين رئيسي جناب حاجي عزيزخان اميرتومانا حؤرمتسيزليک ائديبئرو نئچه نفي توتوب پول ايستيرديلر.
آوگوست آيينين 2 سي
عثمانلي آتديلاري يورشاه دروازاسيندان شهره داخيل اولدولار. او آندا يازيق مسلمانلارين حالي آدامدا رحم دوغوروردو، آغ ساققالار شادليق و سئوينجلريندن آغالييب، دهشتلي فاجعهلردن خيلاص اولدوقلاري اوچون يئره سجده ائديب شوکر ائديرديلر. سايير طبقهلر که چوخو ماتملي و عموميتله ستم چکميش و تالانميشايديلار، آغلاياآغلايا آغير تاثير ائديجي حاللا عثمانلي قوشونونو قرشيلاييب اؤزلريني اونلارين آتلارينين اياغي آلتدينا آتيرديلار. هر طرفدن آغلاماق سسي گليردي.... مسيحيلر بيرزاماناؤنجه شئيرليني تانيش اولدوقلاري مسلمانلارين ائوينه داشييب، يونگوول و قيمتلي شئيلريني اؤزلريله داشييميشديلار....(196)
دقيق عيارلامارا گؤره 300 مين اهاليدن 50 ميندن ايندي 50 ميندن آرتيغي قالماييبدير. 50 مين نفر آلدورولوب، 100 ميندن آرتيق يارالاردان و تضييقلردن فوت ائديبلر، بير عده يئرلي مسيحيلردن ده مهاجرت ائديبلر ... مادي خسارت 100 مليون تومنه کيمي محاسبه تخمين اولونور...(201)
4 آوگوست 1918
آوگوستون 3 نده شهرده قالان مسيحي جينايتکار (اشرار)دان نئچهسيني توتدولار اونکلاردان ايکيسي انقلابدا(!) نئچه نفري قتله يئتيرمک و مسلمان قاديني زرورلا توتوب آپارماغا ال وورموشدولار. آراشديرمالار و استنطاقدان سونرا 4 آوگوستدا ايکيسيني ده توپخانا مئيدانيندا دار چکديلر.
آوگوستون 15ينده قوماندان قول اردو صلاحالدين بيک طرفيندن قاباخجادان خبر وئريلميشدي کي بوگون جامع مچيدينده ناماز قليناجاقدير. ناهار وختي علما و شهرين ساير عاليملري مچيد جامع ده حاضير اولدولار. آقاي شمس العلما امامت ائتديلر و جمعه نامازي برابر قليندي. سونرا اهل سنت علمادن آخوند محمد بالاوي طرفيندن عربي خطبه اوخوندو و داها سونر حاج آقا امين الشرع منبره چيخيب، عثمانلي سلطاني و ايران شاهي آدينا ويطابه اوخودو. (207)
9 اوکتيابر 1918 مجلس اتحاد اسلامين صدري حاجي ميرزا فضلالله آقا مجتهد اهاليني مچيد جامع ده اهالي بيرليگه و عثمانليله اتحادا چدعوت ائتدي. سحري گون د10 اولکتيابر عثمانلي اردوسونون اساس حيصهسي اورمونو ترک ائتدي. (219) دکابرين 5 ينده عثمانلي قوشونلارينين قوانداني يوسف ضيا بيک ارورمونو ترک ائدير و بونونلا اورمودا داها هئچ عثمانلي قوشونو قالمير (225)
خسارتلر: باخماياراق کي ناموسي تجاوزلر حاقيندا يازماغا جماعت اوتانير آمما يئنهده نئچي مينلردن آرتيق دير ... اؤلدورولنلر و اؤلنلر جمعا 200 مين نفره چاتير (230)
مارتين 29و 1919 جو ايل معظم السلطنهنين 20 ياشلي جاوان اوغلو تيريک ترياک يئييب و نئچه ساعات فاصلهايله وفات ائتدي(237)
نئچه گون سونر شکاک کوردلرينين رهبري اسماعيل سميتقو اورمو اهاليسيني اورمويا هجوم ائتميسي
29 آپريل 1921
مرحوم عظيم السلطنه سردارين 78 ياشيندا بير قيزي وار. اسماعييل سميتقوون قارداشي احمد آقا ايستير اونو اؤزون نيکاح (عقد) ائتسين. بدراسلطنه مرحوم سردارين عيالي قيزين ياشينين آشاغي اولدوغو اوچون رضايت وئرمير. بوگون محمد علي آقا شکاکي مامور ائديب قويوبلار مرحوم سردارين ائوينه، هده قورخو و تفنگ گوجوايله قيزي ايستيرلر و دئيرلر اؤزلري عقد ائديبلر.
1 ماي 1921
معلوم اولان عمرخان شکاکين ماموريتي گويا اهاليني گوللهايله اؤگدورمل دئيل. اونون ماموريتي بودور کي بو ولايتين بدبخت اهاليسين چوبوق (آغاج) آلتيندا له ائديب و نهايت شکنجهايله اؤلدورسون.... نئچه نفر مدرسهيه گئدن طيفيللري کوچهدن توتوب اونلاريدان اوبيريلر کيمي کتک وورورلار..(453(
يون آيينين 10ي 1921
بوگون تمرآقا نيننين وغلو عبدالله بيگ اسماعيل آقا شکاکين اوغلو معظم السلطنهنين قيزيني عقد ائتدي. (6 ياشلي) بسيراللطانين قيزني دا نير حاج بيگين اوغلو خان ابدالين نؤکري صنعان آدلي بيريسي عقد ائديبدير. بوگونلر کوردلر اهاليدن چوخلو قيزلار آليرلار!(465)
مطلبين اولينده اشاره اولان کيمي اورمو و آذربايجانين غربينده باش وئرن حادثهلر چوخ طوفانلي بير روزگاردا باش وئريردي. 1918 جي ايلده اورمودا ائرمني و آسوري ياراقليلاري سوي قيريمي آپارديقلاين دؤورده شمالي آذبايجانين ايلک استقلال دؤرو باشلاميشدي. غرب دؤلتلري بو دؤرده نئچه سناريو ايله ايشلهييرديلر. اونلاردان بيري روسيه ايمپرياسينين سابق اراضيلرينده عثمانلي ايمپرياسينين داغيلماسيندان نتيجهلنن کيمي بير سيرا يئني مستعمرهلر اله کئچيرمک ايدي. بلشويکلرين حربي موفقيتلرين و بؤيوک بريتانيانين هندوستان و مصر مستملکهلرينده آزادليق حرکاتينين باشلاماسي، بو ايمپريانين حربي قوشون قوهلريني آزليغي ايله قارشيلاشديرير. بو سببدن بريتانيا هم کئچميش روس ايمپرياسي اراضيسينده و هم ايراندا اوزوناوزادي پلانلاريني قيراغا قويوب، يئني آوانتوريستي پلانلاردان کنارا چکيلمهيه مجبور ائدير. مثل اوچون للويد جرج کابينهسي 1919 ين فورال آييندا تامسونون باشچيليق ائتديي ربي صيحهلرين باکيا داخيل اولدوغوندان تکجه 3 آي سونرا همان قووهلري آذربايجاندان چيخارمق قرارينا گلير. ايرندا ايسه اردشير ريپورترين نئچه ايللر حاضيرلاديغي سناريوون يعني ايراني ايرانلي بير ماريونت له اداره ائتمک آکتوئللشير. گيلان دا سوسياليست شورا جمهوريتي اعلان اولماسي و شيخ محمد خيابانينين آذربايجاندا آزاديستان اعلان ائتمهسيده بريتانيا اوچون وضعيتي مرکب لشديرير. باشقا طرفدن روسيهده بلشويک حاکميتينين ايش اوسته گلمهسي ايراندا چار دؤروندن قالميش روس قوشون حيصهلرينده هم تکنيکي بازا باخيميندان و هم ساواش روحيهسي باخيميندان ايشلري چتينلشديدر و داها روس قوشون حيصهلري بريتانيا اوچون اوجوز باشا گلن و آسانليقلا اداره اوکلان گوج قووهسي دئيلديلر. بئله وضعيتده داها غربي آذربايجاندا مسيحي بير دؤلت يارداماق اوزاق و غير رئال بير سئودا کيمي گؤرونوردو. ارومو و اطراف شهرلرينده 6 آيليق حدسيز اندازه سيز جينايت اونو تؤرهدنلره يالنيز تاريخين ان قارانليق و قانلي صحيفهلرينين مؤلفي کيمي ثبت اولدولار. آمما بو جينايتکارليقلار و سوي قيريملاردان گؤزله نيلن نتيجهيه يعني اهاليسي قتل عام اولموش تورک توپراقلاريندا ائرمني آسوري دؤلتي ياراداماغا نائيل اولماديلار.
حربي غلبه: حربي مقاومتي سينديرب، ايستهديي مقاولهني تحميل ائتمک (ايران عراق محاربه سي، ايران روس محاربه لري)
اقتصادي غارت:
ياشاييش منطقهلريني اله کئچيرمک: (چيخماق اجازه سي اهليه ئريلمير، جنسي تجاوزلر، وارلي کارلي آداملار و جمعيتده ايکون رولو اوينايان روحانيلر، تاجيرلر، آغ ساققالالري سيرادان چيخارماق)
گوناهسيز کوتله و جينايتکار رهبرلر (امئريکا ويتنامدا، شوروي افغانستان دا)
کنترل اولمايان کوتله و گوناهسيز رهبرلر (فوتبال مسابقهلرينده، انقلابلاردا بير ايکي گونده باش وئرن حاديثهلر، پاسبان اؤلدورمک، سومقائيت حاديثهلري)
بوردا هدف اهالينين هئچ بير يازيلي قايناقدا ثبت اولمادان، دونيانين خبري اولمادان شرطسيز و فيزيکي محو الماسي ايدي. (9 پارچا کندين ائرمنيلره وئريلمهسي) بو نوعدن اولان پروژهلرين تاييني بيز تايخ ده قيبريس ده، يئرواندا، زنگه زروردا و سون ايللرده بوسني و کوسووادا شاهيدي اولدوق. آمما هئچ بير حالدا بؤيوک بير بؤلگهده اهالينيني 3 ده ايکيسينين ممه ييندن پپه يينه قدر قتل عامينين نمونه سينين بلکه رواآندادا گؤرمک اولار.
Tuesday, April 25, 2006
24 آوريل سمبل قتل عام مسلمانان يا ارامنه مهاجم؟!
مهندس توحيد ملك زاده
24 آوريل هر سال گروهي از ارامنه به بهانه آنچه كه نسل كشي ارامنه در مناطق مسلمان نشين قلمداد ميگردد؛ به راهپيمايي و تظاهرات پرداخته و عليه تركهاي مسلمان شعار ميدهند. ولي واقعيت قضيه چه ميباشد؟
از اوايل قرن بيستم، ارامنه متعصب شروع به تحركات خشن نموده و در سال 1905 م جنگ سراسري بر عليه مسلمانان قفقاز شروع كرده و مشغول پاكسازي منطقهاي كه آنرا "ارمنستان بزرگ" مينامند؛ كردند. عليرغم سركوب سريع اين شورش، افراطيون ارمني تا شروع جنگ جهاني اول (1914 م) گهگاهي به فاليتهاي ضد اسلامي دست زده و هراز چندگاهي به اعمال تروريستي ميپرداختند. تا اينكه با شروع جنگ حهاني اول، ارامنه ساكن عثماني و ساير مناطق اسلامي نيز وارد دستهبنديهاي سياسي – نظامي منطقه شده و با ورود به اتحاديه ضد اسلامي، روس، انگليس و فرانسه، عليه دولت اسلامي عثماني دست به اقداماتي زدند كه شرح جزئيات، در كتاب "تاريخ ارمنستان" هراند پاسرماچيان، به وضوح مشهود است.
اقدامات تحريكآميز ارامنه اگرچه نتوانست در سرنوشت نهايي جنگ تاثيري بگذارد ولي تا حدي فكر قشون عثماني را به خود مشغول كرد. بنابراين دولت عثماني ابتدا به جمعآوري اسلحه ارامنه عثماني پرداخت تا از اين اسلحهها عليه عثماني استفاده نشود. سپس چون اين اقدام كارساز نسد؛ شروع به انتقال ارامنه به پشت جبهههاي جنگ نمودند. در اين حين جمع كثيري از آنها كه درصدد پيكار با عثمانيها در جبهه متحد با روسها بودند شكست خورده به روسيه و يا آذربايجان (مناطق غربي آن اورميه، سلماس، سولدوز) كه آن زمان در اشغال روسها بود فرار كرده و از طرف مردم آذربايجان عليرغم شرايط سخت جنگي، پناه داده شدند و مردم آذربايجان با اين رفتار خويش ديگر بار روحيه نوع پروري و انسان دوستي خود را - عليرغم دشمني ارامنه با آنها- نشان دادند.
با ورود مسيحيان (مركب از ارامنه و آسوريها) به اورميه و سلماس عملا صدهزار نفر مسيحي وارد آذربايجان شد و تركيب حاكم بر منطقه كاملا به نفع مسيحيان عوض گرديد. كنسول روس در اروميه (نيكيتين) همراه با نمايندگان سياسي فرانسه و انگليس ومسيونرهاي ظاهرا مذهبي از افراد تحتالحمايه مسيحي خويش، قشون مسيحي به استعداد 4 گردان تيرانداز آسوري، 2 گردان تيرانداز ارمني با چهارتوپ كوهستاني، سيصد سوار، يك گروهان مسلسل و يك سرويس تلگرافي تشكيل دادند.
قشون مسيحي استقرار خويش بر قسمت غربي آذربايجان را با كشتار اهالي در روز آخرين چهارشنبه سال 1297 شمسي اعلام كرده و پس از سه روز كشتار مردم و تسليم اهالي اورميه پايان يافت. پس از چند روز سلماس نيز به تصرف مسيحيانن كه در آذربايجان آنها را "جيلو" مينامند؛ درآمده و مسيحيان شروع به تصفيه قومي منطقه از ترك مسلمان به مسيحي كردند. كه خوشبختانه مصائب و مشكلات مردم اورميه بيش از چهار – پنج ماه طول نكشيده و قشون عثماني آزادسازي مناطق غربي آذربايجان را وجهه همت خويش قرار داده و در تابستان سال 1298 شمسي، مسيحيان، سلماس و اورميه را طي جنگ با عثماني ها تخليه و به سوي بغداد – محل استقرار انگليسيها – متواري شدند.
در اين فاجعه هولناك انساني ، بيش از يكصدهزار نفر آذربايجاني در اورميه و سلماس و سولدوز و قوشاچاي توسط ارامنه و آسوريها قتل عام شدند. حال پرسش اينجاست كه آيا 24 آوريل، سمبل كشتار مسلمانان اورميه و سلماس ميباشد يا ارامنه مهاجم؟
تاريخ تهاجمات و جنايات ارامنه،
اسماعيل سيميتقو و سردار ماكو در آذربايجان
ميرزا ابوالقاسم امين الشرع خويي (متوفاي 1348 ق)
به كوشش: علي صدرايي خويي
نصرانيها شهر اروميه و اكثر دهات را تسخير نمودند و با نفوس اسلام دست بيرحمي باز كرده هر كجا كه دست مييافتند قتل وغارت همي كردند و تحقيقا از اهل اروميه مندرجا از اول فتنه تا آخرش سي
ملا عبدالكريم مافي از علماي سلماس را را گرفته و در راه خسرو آباد برده سرش را بر زير سنگ بزرگي نهاده و دو نفر با قمه از يمين و يسار ايستاده و آنگاه به طريقي كه در شيعه رسم است در عاشورا سرش را با قمه مي زنند شاحسي{شاخسی} واخسي و حسن حسين گفته با قمه بر سر آن بيچاره همي زدند و سر وبدنش را ريزه ريزه كردند و آخوند ديگري را كه ملا محمد فاضل نام داشت در پشت بام گرفته بعد از هفده گلوله بدنش را اربا اربا بند از بند جدا نمودند
اهالی مملکت ما هم از ترس گلولههای ارامنه و نصاری دامن محبت و دوستی ترکان را محکم گرفته و از نام و نژاد قدیمی خود یادها کرده و افسانه ها می خواندند و اثبات می کردند که ما نیز قدیما از ایل و الوس {اولوس} ترکان بوده و از خاک پاک ترکستان قدیم بوده و هستیم. لیکن بعد از رفتن عثمانلوها آنوقت ورق برگردیده و چه شکایت ها که اظهار کرده و چه نفاق ها که به قالب نزدند.
..............
ناسیونالیسم ترک؛ راهی در میانه یک اتحاد: فارس-ارمنی-کرد
حدود نه سال پیش که در تهران مشغول تحصیل بودم به واسطه یکی از دوستان به ساختمان یکی از بنیادهای ایرانشناسی رفتم. چیزهای قابل تامل زیاد بودند.از آلرژی رئیس بنیاد نسبت به کلمه "سلام " و انتظار او از هر مراجعه کننده برای بکار بردن واژه " درود به" جای آن تا فعالیت جدی محققین ارمنی در آن بنیاد و کمکهای وزیر ارشاد عطااله مهاجرانی و رئیس جمهور خاتمی و ایرانیان مقیم خارج از کشور مثلا استرالیا به آنجا. اما جیزی بیش از همه توجه و تامل مرا برانگیخت و تا به امروز ذهنم را مشغول کرده است. کتابخانه نه چندان پربضاعت این بنیاد به سه بخش فارس شناسی،ارمنی شناسی و کرد شناسی تقسیم می شد. در آن کتابخانه هیچ کتابی راجع به دیگر اقوام مملکت مانند ترک، عرب، ترکمن و بلوچ و یا اقلیت های دینی و مذهبی در ایران مانند اهل سنت، پیروان فرقه اهل حق و دراویش، یهودیان، مسیحیان و ... پیدا نمی شد.
ساختمان این بنیاد نزدیکیهای دانشگاه تهران بود. مسافتی آنطرفتر نیز کلیسای سرکیس مقدس ارمنیان قرار داشت. من تقریبا هر روز این مسافت را طی می کردم. در نزدیکی های کلیسا منزل داشتم و هر روز دیوارهای اطراف کلیسا را می دیدم. دیوارها پر بود از شعارهایی علیه دولت ترکیه، ترکهای عثمانی و پوسترهای قدیمی و جدید که که در آنها ادعا می شد دولت عثمانی بیش از یک میلیون ارمنی را در سال 1914 قتل عام کرده است. عده ای از ارامنه هر سال در روز 24 آوریل مقابل کلیسا جمع می شدند و یاد قربانیان آن حادثه را گرامی می داشتند. این حادثه می تواند واقعا اتفاق افتاده باشد و می تواند هم ساخته و پرداخته ذهن کسانی باشد. اما واقعیتی که بعدا برایم عیان شد این بود که اولا هیچ سند موثقی دال بر وقوع قتل عامی به این وسعت وجود ندارد. ثانیا این حادثه به دولت عثمانی منتسب می شد در حالی که امروز چنین دولتی وجود ندارد. دولت عثمانی به واقع امپراطوری خلافت اسلامی بود متشکل از ملل مسلمان ترک، عرب، کرد و برخی اقوام مسیحی و یهودیان. در دولت و ارتش عثمانی حتی ارامنه هم صاحب منصب بودند جه رسد به اعراب و اکراد. جمهوری فعلی ترکیه یک بخش کوچکی از آن امپراطوری است که به زحمت و با نثار شهدای فراوان توانست موجودیت خود را در مقابل ابرقدرت های وقت خصوصا انگلیس حفظ کند.
هر 24 آوریل دانشجویان ترک هم در مقابل کلیسا حاضر می شدند و در مورد مساله مورد اشاره با تجمع کنندگان که بعدها اجازه یافتند تا مقابل دفتر سازمان ملل هم تظاهرات کنند بحث می کردند. به آنها جنایت هم نژادانشان در آن سوی آراز (ارس) و قتل عام هایی مانند فاجعه خوجالی را یادآور می شدند و از کمک هایی که از این طرف راهی آنجا می شد صحبت می کردند. اما آنها چندین بار دانشجویان را مورد ضرب و شتم قرار دادند و دو سال پیش نیز یکی از جوانان شاعر را مجروح و راهی بیمارستان کردند.
چرا ایشان (که نمایندگان جامعه ارمنی ایران نیز محسوب نمی شوند) اجازه می یابند از یک مکان مذهبی برای فعالیت سیاسی استفاده نمایند و مسلمانان معترض به این سوءاستفاده را در مقابل چشمان پلیس حکومت اسلامی زخمی سازند؟
به آذربایجان بیاییم. در اوایل انقلاب شهر نقده به یکباره شاهد میتینگ نیروهای مسلح حزب دموکرات کردستان شد و وقتی اهالی مقابل ایشان درآمدند شهر پر شد از جنازه شهروندان ترک و همچنین کرد. در آن سالها با اینکه همه سیاست های هیات حاکمه مورد تایید مردم خصوصا روشنفکران نبود اما خیلی ها این اقدام تجاوز کارانه و دیگر اقدامات حزب دموکرات و حزب کومله کردستان را محکوم می کردند. مردم اذربایجان و خصوصا اهالی شهر نقده با ایستادگی و مقاومت توانستند نیروهای مسلح را عقب برانند و آرامش را به شهرهای ترک باز گردانند. در برخی از شهرهای آذربایجان غربی سالهل ترکها و کردها در کنار هم زندگی کرده بودند و همیشه ترکها میزبانان مهمان نواز و دست و دلبازی بوده اند.
آن زمان کردهای جنگ جو به مرور به حاشیه رانده شدند و از کشور متواری و یا در کوهها مسکن گزیدند.
اما اکنون باز نامهای دیگری آن ساز کهنه را کوک کرده اند بگذریم که خیلی از احزاب کرد به کردستان بزرگ معتقدند. ولی اکنون شاخه ایرانی پ.ک.ک به نام پژاک که گویا سابق بر این روابطی هم با دولت جمهوری اسلامی ایران داشته است در آذربایجان غربی سر برآورده و باز "پاسدار" می کشد. این بار نه تنها به خود پاسدار و یا افسر انتظامی بلکه به خانواده او نیز رحم نمی کند. نقشه کردستان بزرگ چاپ می کند و ادعای ارضی در آذربایجان دارد.
فعالین حرکت ملی آذربایجان و دانشجویان این حرکت 15 سالی است خواب فاشیست های خلیفه گری ارامنه در تهران را آشفته می کنند و ایشان را به چالش می طلبند. چند هفته ای است که مقابل ساختمان خلیفه گری در تبریز نیز شلوغ است و هزاران شهروند تبریزی یاد شهدای خوجالی و قربانیان قتل عام 31 مارس باکو و دیگر شهرهای اذربایجان را در اسفند ماه 1384 و فروردین ماه 85 گرامی داشتند.
اگر تا دیروز نقشه ای زیاده خواهانه برخی احزاب کردی و برخی تحرکات ایشان ، توسط شهروندان آذربایجان غربی نادیده گرفنه می شد اما خونریزی دوباره جنگ سالاران آرام از مردم گرفته و فعالین حرکت ملی و مردم در چندین نوبت در شهرهای مختلف آذربایجان با تجمعات و راهپیمایی اعتراض خود را ابراز داشته اند. حتی برخی گروههای چپ و راست ترک گرا در اروپا و امریکا نیز نتوانستند در مقابل تهاجمات و جنگ طلبی این گروهها ساکت باشند و بیانیه و نامه دادند.
اگر تا دیروز مردم آذربایجان چون سالیان گذشته با خوشبینی به تحرکات ناسیونالیستی کردی و ارمنی می نگریستند امروز هر اقدام دنباله روان این تفکرات ممکن است دهها اعتراض یا مقابله به مثل را به دنبال آورد.
به بنیادی که مطلب را با آن آغاز کردیم برگردیم. آن سر فرهنگی امروز در این سر سیاسی تعبیر می شود. آن تفکر سیاسی که در پشت پرده یاری رسان بود و از استرالیا تا کاخ ریاست جمهوری را در بر می گرفت و صفحات روزنامه اطلاعات را در اختیار بازیگر بنیاد می گذاشت و دیروز در خیابان کریمخان چاقو بدست فرزند آذربایجانی را به بیمارستان راهی می کرد امروز در ماکو و بازرگان مرزبانان و شهروندان ترک را به صورت دسته جمعی مورد هدف گلوله قرار می دهد. نشریه دانشجویی اش به صراحت از حمایت آمریکا از کردها می نویسد و از حکومت جمهوری اسلامی می خواهد در دولت جدید کردها را مد نظر قرار دهند. فعال سیاسی اش به راحتی از رابطه با حزب دموکرات کردستان می گوید.
ما ترکها که تا به حال به خاطر ملیتمان و حقوق از دست رفته ملی مان حتی شیشه ای هم نشکسته ایم با وجود فشارهای فراوان اجماعی نانوشته ما را از وارد شدن در فاز خشونت طلبی باز می دارد. با این حال حق برگزاری روز جهانی زبان مادری را هم نداریم چه رسد به اینکه بپرسیم چرا دکتر چهرگانی مغضوب شد؟ مگر نه این بود که از حق خود در انتخابات نگذشت و حاضر به کناره گیری مصلحتی آن هم در زمانی که پیروزیش مسلم بود نگذشت؟
بهتر است کتابخانه آن بنیاد را فراموش نکنیم! همه چیز از آنجاها ، از تهران آب می خورد. ما با مردم ارمنی سالها در آن سو و این سوی ارس در شهرها و روستاها زیسته ایم .از همدیگر آموخته ایم و می اموزیم و هنوز با هم داد و ستد و همکاری شهروندی داریم. مردم کرد امروز به رفاه و عدالت اقتصادی و فرهنگی نیاز دارند. روشنفکران دانشمند کرد هم به این مهم رسیده اند. ارجاع می دهم به نقد خالد توکلی از ویژه نامه "کردستان ؛ همیشه قابل کشف" نشریه چشم انداز ایران که از همین عنوان نقد خود را آغاز می کند و به درستی چنین عنوانی را مانند نگاه شرق شناسان غربی به شرق تلق می کند.
روشنفکر تهران نشین از فارس و ترک آن و مذهبی و غیر مذهبی اش به یکسان فارس گرا تربیت شده است. دنیای ایرانی برایش در 2500 تاریخ شاهنشاهی خلاصه می شود.از این حکومت 2500 ساله نمی تواند بگذرد و همه چیز و هر نوع نگاهی به تاریخ چه راست گرایانه و چه چپ گرایانه، چه تاریخی نگرایانه و چه پست مدرن همه در این 2500 سال جای می گیرد. سیاسیون پایه گذار این نگاه بوده اند و در کتب درسی و دانشگاهی این دید را به تحصیل کردگان مرکزگرای کشور تلقین کرده اند.
اینگونه است که این روشنفکر در 24 آوریل به نقد حادثه می پردازد و البته هیچ سند تاریخی نمی آورد و بلکه در یک فضای انتزاعی به خود مساله قتل عام می پردازد! یا کرد را نژاد اصیل ایرانی می داند و در خیلی جاها با کرد انتزاعی همدردی می کند. اما مراسم روز جهانی زبان مادری ترکها در تهران را بایکوت خبری می کند و از کنار تجمع چند صد نفری زنجانی ها و تبریزی ها در پشت درهای بسته سالنی که قرار بوده در آنجا مراسم روز جهانی زبان مادری برگزار شود می گذرد و حتی حمله گروه فشار به این جمع ها را نیز نادیده می گیرد.
در اسفند ماه گذشته و فروردین ماه امسال وقتی هزاران نفر مقابل خلیفه گری ارامنه در تبریز جمع می شوند و پلیس به ایشان حمله و پس از ضرب و شتم آنها را به اداره اطلاعات و نیروی انتظامی منتقل می کند باز تهران سکوت می کند.
حال این طرف ماجرا : سیاست دست کسانی است که مدعی پرچمداری حکومت شیعه به جا مانده از ترکهای صفوی و قزلباش هستند اما مراسم یادبود فجایع خوجالی و 31 مارس را سرکوب می کنند و سعی در نابودی زبان ترکی که در واقع زبان سازندگان ایران جدید از صفویه تا قاجاریه است دارند. ایشان حتی تحمل مراسم تشییع جنازه یک استاد ترک شناس مانند پروفسور محمد علی فرزانه را ندارند و جنازه استاد را می دزدند و خانواده اش به زحمت آنرا در قبرستان تحویل می گیرند. حضور چند هزار فعال آذربایجانی در مراسم های مختلف تشییع و ترحیم فعال و شاعر جوان ترک سهند افشاری را به دیده امنیتی می نگرند و پس از مجلس ترحیم آن مرحوم چند نفر از شرکت کنندگان را دستگیر و در درون و بیرون مسجد با چند دوربین تصویربرداری مراسم را ضبط می کنند.
هدایت ذاکر معلمی که زبان مادریش را دوست دارد و این محبت را به شاگردانش منتقل می کند به حبس می برند. روحانی جوان عظیمی قدیم را به خاطر حضور و قرائت فاتحه بر سر مزار باقر خان سالار ملی در سالروز انقلاب مشروطیت به 15 ماه و یک روز زندان و محرومیت های اجتماعی دیگر محکوم و در روزهای عید نوروز حکمش را اجرا می کنند. عظیمی قدیم از منتقدان ارتباط گسترده و حمایت همه جانبه ایران از ارمنستان است.
دکتر محرم کامرانی و مهندس ابراهیم رشیدی در اهر به خاطر داشتن اعلامیه های یادبود قربانیان فاجعه 31 مارس دستگیر می شوند و با گذشت 12 روز بدون اینکه به دادسرا برده شوند هنوز در زندان ناشناخته اداره اطلاعات هستند. آنها نه حق ملاقات دارند و نه می توانند وکیل بگیرند.
دانشجویان جمعیت اسلامی دانشگاه زنجان و خانواده هایشان به خاطر فعالیت های فرهنگی و هنری و برگزاری جلسات سخنرانی و انتشار نشریه در زمانی که دانشگاه ها دچار رخوت در فعالیت های فوق برنامه هستند باید تحت فشار ، تعقیب و بازداشت باشند.
بهروز علیزاده جوان اردبیلی چند روز مانده به عید در خیابان دستگیر می شود و 20 روز بعد قاضی پرونده به مادر پیرش می گوید او جرمی مرتکب نشده است، تنها به خاطر حرفهای گنده اش او را در زندان نگه داشته ام!
نشریه نوید آذربایجان در ارومیه با وجود ملاحظه کاریهای بسیار تعطیل می شود و نشریه آراز اردبیل تهدید به تعطیلی شده است. اما تهران نشینان از کنار این همه که نمونه ای کوچک از فشار علیه ترکها و آذربایجان است می گذرند.
روشنفکران فارس باور و سیاست بازان قدرت مدار در چنین جایی به هم می رسند. هر کدام عمله خاص خود را دارند. نشریات و دانشگاه ها به صورت عمله اولی و ماموران دولتی به صورت عمله دومی در می آیند و در این اتحاد غیر انسانی انسان آذربایجانی به مسلخ می رود و فرهنگ، زبان، هویت و شخصیت اجتماعیش لگدمال می شود.
جوانان ترک تنها ترین فعالین ایرانی در مقابل بازجویانشان هستند. بازجوئی که در مقابل او حتی باید ازعقیده خود نیز بگذرد! چرا که این جوان کاری به مذهب او نداشته است و شاید از او هم مقید تر است. به همان اسلام سنتی او ایمان دارد. به قدرتی هم که بازجو محافظش است کاری ندارد. در این حال بازجو خشن تر است: این جوان همه چیز او را گرفته است و او را مجبور به طرح سئوالاتی ساخته است که خود نیز کوچکترین اعتقادی به آنها ندارد. او خود نیز باید از شهدای 31 مارس و خوجالی تجلیل و آن جنایت ها را محکوم کند. ممکن است برادر این بازجو در کردستان به دست دموکرات ها کشته شده باشد و یا دوستش در بازرگان به وسیله گروه های پژاک یا خبات شهید گشته باشد. این بازجو گوش به فرمان تهران دارد و سیاست گر تهرانی دست در دست کسان دیگر دارد.اما این بازجوی همه چیز از دست داده خشن تر از هر باز جویی است.
روشنفکر فارس گرا در هر جا که باشد وضعیتی چون این بازجو دارد و جوان ترک را به عنوان دشمن خود خواهد دانست. آذربایجانی زبان و فرهنگش را می خواهد. او خواستار به رسمیت شناختن آکادمیک و سیاسی هویتش است. روشنفکر در صورت مقابله با او ناچار خواهد بود خیلی از اصول روشنفکرانه و مترقی را که از کتابهای غربی یاد گرفته است به زیر پا بیاندازد و بگوید زبان فارسی زبان سعدی و حافظ و فردوسی است!-[یعنی چه؟]
من هم می گویم زبان ترکی زبان محمود کاشغرلی، یونس امره و نسیمی است. یونانی هم می گوید زبان یونانی زبان هومر و هزیود و افلاطون است. فرانسوی هم می گوید زبان فرانسه زبان لامارتین، هوگو و پروست است. و روس هم حتما می گوید.... .
کمی تامل در این استدلال روشنفکر فارس گرا را هم می خنداند. اما به هر حال او تا به امروز چنین استدلال کرده است و همین هم او را عصبی می کند. چرا که او نیز خلع سلاح شده است و نمی تواند به نام انسانیت و مدرنیته استدلال کند و کمی فاشیست شده است! بنابراین جوان ترک که تابوی ایران فارس در ذهنش را شکسته است دشمن است.
امروز ما در میانه این اتحاد تنهاییم. راه ما از همین تنهایی آغاز می شود. اعتماد به نفس قویی لازم است تا ما از خودمان و با دانش و تجربه ای که از تاریخ فکر بشر می آموزیم راه نویی را که آغاز کرده ایم به سمت پختگی ناسیونالیسم ترک در ایران هموار کنیم.
سعید متین پور
فروردین ماه85
Wednesday, April 19, 2006
عماد افروغ بعنوان یکی از اصول گراترین نمایندگان مجلس اخیر تبدیل به یکی از تحسین کنندگان داشناکهای ارمنی شده است.
آیا او یک مسلمان است؟
آیا او یک ایرانی است؟
یا او یک داشناک است؟
اگر او یک مسلمان و حتی یک ایرانی بود هرگز در جلسه داشناکهایی که خون میلیونها مسلمان و ایرانی را درقفقاز، آنادولو و آذربایجان غربی با وحشاینه ترین وضعی بر زمین ریخته اند شرکت نمی کرد.
بنابراین حتما او یک پان آریانیست و یک داشناک است
ای آذربایجان بیدار شو و دوستان و دشمنان خود را بشناس
Friday, April 14, 2006
سی دی جنایت داشناکهای ارمنی در قاراباغ به زبان فارسی
فیلم مستند جنایت داشناکهای ارمنی در قاراباغ به زبان فارسی به تهیه کنندگی ابولفضل امینی در قالب یک عددآماده و توزیع گردیده است
این فیلم مستند به زبانهای انگلیسی و فرانسوی در حال تهیه می باشد که به زبان عربی در حال توزیع است و از طریق زائرین آذربایجانی اعزام به عربستان سعودی و سوریه و ممالک اسلامی ارسال می گردد تا برادران و خواهران مسلمان از فجایع و مظالم صورت گرفته توسط ارمنی های داشناک در حق زنان و کودکان بی دفاع قاراباق آگاه گشته تا فریاد مظلومیت مسلمانان رانده شده قاراباغ به گوش جهانیان برسد .
تا روزی که به یاری خداوند قادر و متعال این سرزمین جدا از مادر ، به آغوش اذربایجان باز گردد. انشا الله
اورمولولار آجي گونلريني ، يادلاريندا جانلانديرديلار
آذربايجانيميزين چاغداش تاريخينده آجي گونلر آز اولماييب و چئشيدلي حاديثهلر کدرلي ايزلر تاريخيميزده بوراخيبلار .بو آجي خاطيره لرده باتي آذربايجانين و گؤزل اورمونون پايي دا چوخ اولوب و عصريميزين ان دهشتلي سوي قيريملاريندان بيري 20نجي عصرين اوّل لرينده باشي بلالي آذربايجانين باتي سيندا باش وئريب. بو حاديثهلر جيلولوق آديلا مشهوردورلار.
فروردین آیینین 24نجو گونو ، اورمونون گنجلر ائوینده، بیلیم یولو درنگینین تشبوثی ایله "بیرینجی دونیا ساواشیندا ، آذربایجانین باتی بؤلگه سی "آدلی سمپوزیوم کئچیریلدی .
بو سمپوزیومون باشلانیشیندا مهندیس حمید شافعی جنابلاری ، بیلیم یولو درنگینین باشقانی قوناقلارا خوش گلدین دئدیکدن سونرا دؤکتور صمد سرداری نیا اؤز دانیشیقلاریندا سولطان حسین ایله بیر عصر ده یاشایان پطر کبیر زمانیندان روسیانین آذربایجاندا گؤزو اولدوغونا ایشاره ائدهرک ، اونلارین بو نقشهنی قاجار دؤرونده ائرمنیلرین الیله ایجرا ائتمک هدفین آچیقلادی . او 1918ده ایرواندا کی 300مین موسلمانی بو چیرکین توطئهنین ایلک ایجرائی آتدیمی اولدوغونو قئید ائدهرک ، اونلارین سونراکی باکی، گنجه، اورمو ، خوی سلماس و سایر یئرلردهکی جینایت لریندن سؤز آپاردی .
ایکینجی دانیشان اورمو شهرینده یاشایان تدقیقاتچی و یازیچی دؤکتور جمال آیریملو جنابلاری اولدو . آیریملو جنابلاری میسیونرلرین آذربایجانا گلیشی و جیلولارین آذربایجاندا نئجه باش چیخارتدیقلایندان دانیشدی و سؤزونه بئله سون قویدو"کئچمیشیندن درس آلمایان میلّت ، موطلق بو دردی یئنه چکهجک و آجیلارین یئنه یاشاداجاق" .
بو ایکی دگرلی دانیشیقدان سونرا عاشیق قوربان ، جیلولوق دؤورونده یاشایان و او کدرلری یاشایان عاشیق علینین همین حاقدا یازدیغی اورک یاندیریجی شعرلرین و هاوالارین اوخودو. مهندیس حمید شافعی بو سازلی سؤزلو وئرلیشدن سونرا "توپراقدان پای اولماز"آدلی مقالهسینی اوخودولار .شافعی جنابلاری اؤز مقالهسینده میلّتیمیزین تاریخی حافیظهسینین آز اولدوغونو تنقید ائدهرک. دوشمنلریمیزین اونوتماماغین وورغولادیلار.
سونر ایسه عاشیق حسن ماکیلی باتی آذربایجانین اؤزل عاشیق سبکیایله هاوالار سسلندیردیلر.
دیلماجدرگیسینین سوروملو مودورو مهندیس علیرضا صرافی جنابلاری جیلولوق حادیثهسین ژئوپولیتیک (سیاسی-جغرافی)باخیمیندان آچیقلادیلار و قئید ائتدیلر کی بو دوز دگیل کی مدنیت آدینا ساکیت اوتوروب تورپاقلاریمیزی دوشمنه اتحاف ائدک و او میلّت کی توپراغینین الدن گئتمه سین گؤره-گؤره الینه سیلاح آلیب موباریزه ائتمهسه ان مدنیّت سیز میلّتدیر.
سونرا ایسه گمیچی جنابلاری بو گون کی سیاسی دوروموموزا نظر سالاراق ، کئچمیشده کی حادیثهلردن بو گون درس آلدیغیمیزین نه قدر اؤنملی اولدوغون بیان ائتدی.
بو دگرلی دانیشیقدان سونرا مهندیس نازلی شافعی تریبون آرخاسینا گلدی و اورمونون ایکی چالیشقان درنگی اولان بیلیم یولو و سئوینج حاقدا اوتورانلار بیلگی وئریب اونلارین چالیشمالاریندان راپورت وئردی و اونلارین چالیشقان اوشاقلارینین زحمتلریله بو سمپوزیومون قورولدوغون بیلدیردی.
اورمونون بؤیوک شاعیری شامی جنابلاری او دؤرون حادیثهلرینه عایید بیر گؤزل شعر اوخودولار .
وئرلیشین سون موسیقی بؤلومو سئوینج گروپونون و عباس نیکروانین سسیله گؤزل آذربایجان ماهنیلارینین ایفاءسیایدی.
سمپوزیوم همین موناسیبتیله حاضیرلانمیش بیر موستند فیلمایدی. بو فیلمده یاشلی لار و او دؤورون آجیلارین یاشایان قوجالاریمیز کدرلی و دهشتلی خاطیرهلرین سؤیلهدیلر.
سمپوزیوم ، سایین تدقیقاتچیلارا تقدیر لوحلرینین اتحافیایله سونا چاتدی.
حاشیه
-امنیتی نیرولار سون لحظهلرهدک سمپوزیومون ایجراء اولماسینا مانع اولماق قصدلری وارایدی.آنجاق دوکتور حسین فیضاللهی و یوسف بهنمونین دانیشمقین حذف ائتمکله وئرلیشین ایجراءسینا (1ساعات یوباتماایله)ایذن وئدیلر .
- عباس نیکروان جنابلاری کی نئچه آی میلّی چالیشمالارینا گؤره دوستاقدا قالمیشدی بو وئرلیشدهکی چیخیشی بوتون اوتورانلار طرفیندن قارشیلاندی و اونون حؤرمتینه نئچه دقیقه ال چالدیلار.
-عباس نیکروان آذربایجان ماهنیسین اوخویاندا اوتورانلارین هامیسی ، آذربایجان حؤرمتینه آیاغا دوردولار.
ارامنه درصدد نفوذ در سواحل جنوبی رود آراز(ارس) هستند
در حالي آذربايجان تراژدي تلخ ارمنستان را كه يكي از خونبارترين تراژدي جهان محسوب مي شود كه ان بدست اشغالگران و جنايتكاران يهودي به وقوع پيوست وبالغ بر 1.5 ميليون نفر مسلمان آذربايجان كشته و از خانه و كاشانه خود رانده شدند وبالغ بر 25% اراضي آذربايجان بدست جنايتكاران يهودي افتاد و ارمنستان فعلي به وجود امد هنوز فراموش نكرده است كه ...
اينك شاهد يك تراژدي ديگري در جنوب رودخانه آراز بدست جمهوري اسلامي و رژيم اشغالگر يهودي در حال به وقوع پيوستن است از تمام ملت آذربايجان درخواست مي شود به اين مسئله توجه شود
و جنايتكاران ارمني درصدد ايجاد ارمنستان بزرگ مي خواهند آذربايجان را بكلي از جهان محو كنند
-احداث كارخانه چوپ در اراضی اشغالی جمهوری آذربايجان توسط ایران
مدتی است دولت ایران اقدام به احداث كارخانة چوپ در سرزمينهاي اشغال شده جمهوری آذربايجان در بخش زنگیلان روستاي موغانلي کرده است. ساخت این کارخانه به بهانة ريشه زدايي بستر درياچه سد از نخاله های چوب انجام شده است. سئوال اینجا است كه اگر این بهانه درست است چرا كارخانه مذکور در ساحل جنوبی در رود ارس احداث نشده است؟! لازم به ذکر است که به بهانة احداث اين كاخانه روستاي موغانلي را به كلي ويران و صاف نمودهاند. به گفته شاهدان هزينه ساخت اين كارخانه بيش از صد ميليون تومن بر آورد ميشود.
-انتقال برق ایران به قصبه اشغالی مینجیوان
وزارت نیروی جمهوری اسلامی ایران در اقدامی مشکوک به قصبه اشغال شده و کاملا ویران و خالی از سکنه مينجوان در آنسوی ارس برق انتقال داده است. این اقدام غیر قانونی سبب شده تا چراغ اماکن عمومی و برخی از خانه های نیمه ویران در تمام شبانه روز روشن باشد. روشنایی قصبه ویران مینجیوان در شبها موجب می گردد تا ناظرین بیرونی روستا تصور کنند که در كليه خانهها این منطقه اشغال شده كساني از ارامنه سكونت دارند !
- واگذاری اجاره سرزمینهای اشغالی زنگیلان به فارسها
دولت اشغالگر ارمنستان تمامي اراضی زراعي سرزمينهاي اشغالي را در بخش زنگیلان به افراد حقیقی و حقوقی ايران اجاره داده است. حتي در این منطقه جهت كاشت و برداشت محصولات از ماشينهاي كشاورزي ايران استفاده ميگردد. اين در حالي است كه بيشتر زمينهاي كشاورزي اهالي منطقه خداآفرين ازاماکن استفاده از ماشینهای كشاورزي محروم هستند.
- حضور ارامنه اصفهان در قره داغ
كشاورزان اصفهاني كه به احتمال قوی از ارامنه جلفای اصفهان هستند با دريافت وام هنگفتي از وزارتخانه های جمهوري اسلامي ايران، اقدام به اجاره و كاشت زمينهاي كشاورزي منطقه خداآفرين نمودهاند.
- نصب یک سنگ نوشته جعلی به زبان ارمنی در قره داغ
سنگ نوشتههائي بزبان ارمنی که بصورت واضحی جديدا تراش خورده اند درمناطق كوهستاني و توريستي «آينالي» و «وينه» توسط ادارة ميراث فرهنگي آذربايجان شرقي نصب گرديده است.این در حالی است که هیچ دلیلی برای نصب چنین سنگ نوشته های جعلی وجود ندارد!
- نصب تابلوهایی جهت تاکید بر حضور ارامنه در قره داغ
در مدخل روستاها و نیز سردر مدارس و ادارات دولتی بعضي از روستاهاي بخش خداآفرين، تابلوهايي به اسم همان روستا و با علاوه كردن كلمة ارمني در آخر اسم روستا نصب گرديده است. مانند لومةارمني، قاسم كندي ارمني و... كه اين امر توسط مسئولان بخش خداآفرين انجام ميگيرد. اين در حالي است كه حتي يك نفر ارمني هم در اين روستاها زندگي نميكنند.
- اسکان 22 خانوار ارمنی در جلفای ایران
اخیرا 22 خانوار ارمني در جلفاي ايران توسط دولت جمهوري اسلامي ايران اسکان داده شده اند. تمامی هزینه های اسکان ارامنه توسط نهادهای دولتی پرداخت شده است.
- خریداری زمینهای کشاورزی منطقه تویط ارامنه بخش وسیعی از زمينهاي
چندين روستاي بخش خداآفرين توسط هم كيشان داخلی ارامنه اشغالگران قرهباغ و با حمايت مسئولان جمهوري اسلامي خريداري شده است.
عكس زير يكي از مناطق ارمنستان بزرگ است !!!
قاراباغ قارداغلی
مراسم سالگرد قتل عام ترکهای اورميه و سلماس
توسط جيلوهای مسلح آشوری و ارمنی
به مناسبت سالگرد قتل عام مردم شهرهای اورمیه وسلماس که در سالهای جنگ جهانی اول توسط جيلوهای ارمنی و آشوری به وقوع پيوست، امروز پنجشنبه 24 فروردبن ماه مراسمی تحت عنوان غرب آذربايجان در جنگ جهانی اول (باتی آذربايجان بيرينجی دونيا ساواشيندا) در محل خانه جوان اورمیه برگزار گردید.
در این مراسم که با حضور نویسندگان و محققین آذربایجانی برگزار گردید ابتدا صمد سرداری نیا نویسنده و مورخ، مقاله ای در زمینه تاریخچه جیلولوق و جنایات ارامنه در شهرهای آذربایجان ایراد کرد. سپس دکترجمال آیریملو نویسنده و عضو تحریریه نشریه توقیف شده نوید آذربایجان طی سخنانی به زمینه های پیدایش "فاجعه جیلولوق" پرداخت، او همچنين نقش دولت های خارجی در کمکهای نظامی و آموزشی به شبه نظامی ها و گروههای تروريستی جيلو که معمولاً توسط مسيونرهای به ظاهر مذهبی انجام می گرفت را به شرکت کنندگان توضيح داد.
مقاله مهندس علیرضا صرافی نويسنده و مدير مسئول ماهنامه ديلماج در خصوص وضعيت ژئوپلتيک آذربايجان جنوبی در سالهای جنگ جهانی اول، مقاله احساس برانگيز رسول کامران گميچی روزنامه نگار، مقاله حميد شافعی مدير مؤسسه بيليم يولو از ديگر مقالات ارائه شده در اين مراسم بودند. همچنين شعری از محمود صادقپور(شامی) شاعر نامی در خصوص شهر اورميه قرائت شد.
بخشهايی از مراسم با اجراهايی از گروههای موسيقی اورميه، از جمله گروه موسيقی آشيقی به سرپرستی هنرمند چيره دست اورميه ای آشيق قربان پورولی عليار، گروه موسيقی سئوينج با هنرمندگی نوازندگان جوان اورميه؛ علی رضايی(تار)، پيمان رضايی( باغلاما)، آراز جوانمهر(گارمون)، عليزاده(ناغارا) و با خوانندگی عباس نيکروان و نيز اجرای تک نفره آشيق حسن ماکويی همراه بود.
در پايان اين مراسم که بيش از سه ساعت به طول انجاميد، فيلم مستندی حاوی گفتگو با سه تن از شاهدان عينی اين فاجعه که زنان و مردان کهنسال ساکن قولونجو و بالوو بودند، پخش شد.
اجرای مراسم به عهده دکتر امين اکبرپور دبير کانون آذربايجان شناسی دانشگاه علوم پزشکی اورميه(آذکاب) بود.
مراسم با همکاری کانون سئوينج و مؤسسه تحقيفاتی بيليم يولو برگزار شده بود.
24 فروردين 1385، 13 آوريل 2006
م. اورومچو (اورميه)
Saturday, April 01, 2006
مساله اشغال قاراباغ مهمتر از مساله فلسطین است
قاراباغ مهمتر از در خبرها آمده بود که امام جمعه یکی از شهرهای تورک ایران با اعلام این نکته که «قياس مسأله فلسطين با اشغال قرهباغ اشتباه است» نقطه عطفی را در اعلام سیاست های حاکمه رقم زده اند. متاسفانه این امام جمعه محترم دقت ننموده اند که این گونه سخن گفتنشان می تواند چه تبعاتی داشته باشد لااقل می توانستند به مانند دیگر دوستانشان ناگفته به پندار خویش پایبند باشند ولی اینک که این سخن بر زبان رانده شده است ما نیز قصد داریم تا نگاهی واقع بینانه به این مساله داشته باشیم و ببینیم سخنان این امام جمعه محترم تا چه اندازه با واقعیت همخوانی دارد؟
حدود یکصد سال پیش و در آغازین سالهای قرن بیستم ، یهودیان اکثراً متمول با حمایت های پنهانی استعمار پیر (بریتانیای کبیر) به آرامی و در نهایت آرامش وارد سرزمین فلسطین شدند و با پیشنهادهای اغواگرانه ، زمین های فلسطینیان را به چندین برابر قیمت اصلی از آنان خریداری نمودند این روند ادامه داشت تا اینکه بعد از گذشت سالها ، فلسطینیان تازه به خاطر آوردند که عجب کلاهی سرشان رفته است این بیداری نصفه و نیمه زمانی رخ داد که بیش از نیمی از زمین های فلسطینیان به یهودیان فروخته شده بود. ذکر این نکته در اینجا حائز اهمیت است که تا بدین جا حتی از دماغ یک فلسطینی قطره خونی نریخته بود
در روی دیگر سکه ، واقعه ای را داریم که حدود چهارده سال پیش رخ داد. بدین گونه که داشناک های ارمنی با حمایت مستقیم نیروهای نظامی روسیه ، جنگی اعلام نشده و ضد بشریتی را آغاز کردند که در آن اکثر کشته شدگان کودکان و زنان بی گناه و بی پناه آذربایجانی بودند. داشناک های ارمنی حیوان صفت در این وحشی گری خود کار را تا بدانجا پیش بردند که شکم زنان حامله را دریده و جنین بی گناه و معصوم را بیرون آورده و بر تیغ می کردند. برای اثبات وحشی گری های ارامنه خونخوار در مناقشه قاراباغ ، آنقدر سند و مدرک وجود دارد که حتی کشورهای غربی نیز نتوانسته اند آن را تکذیب کنند و در نهایت با سکوت از کنار آن رد می شوند. آری بدین گونه و در نهایت اعمال سبعانه خاک آذربایجان مورد هجوم واقع گردید و منطقه قاراباغ در نهایت وحشی گری از آن جدا گردید. در این وحشی گری تعداد زیادی از مسلمانان قاراباغ به شهادت رسیدند.
امروز در پایانین روزهای سال 1384 شمسی هستیم و باز به این دو مساله ، که جهان اسلام را در تاثر فرو برد می نگریم. ولی سوالی برای هر فرد منصف و با وجدانی پیش می آید و آن این است که : آیا «قياس مسأله فلسطين با اشغال قرهباغ اشتباه است»؟
آیا این که گفته می شود: «مسأله فلسطين يك مسأله عربي و منطقهاي نيست بلكه يك مسأله اسلامي و جهاني است چرا كه در اين اشغال قبله اول مسلمانان مورد اهانت و تجاوز قرار گرفته اما در مسأله قرهباغ ما ضمن محكوم نمودن ارمنستان در حمله به قرهباغ، حساسيت زيادي را در حيات اسلامي و مسلمانان نميبينيم.» درست است؟
خدا نیاورد روزی را که تعیین مسلمانی و نامسلمانی هم بسته به بازی های سیاسی روزگار باشد.
خدا نیاورد روزی را که ریخته شدن خون مسلمانان بی گناه را با «نداشتن حساسيت زيادي در حيات اسلامي و مسلمانان» پاسخ گوییم.
خدا نیاورد روزی را که دفاع از مسلمانان بی گناه و مظلوم قربانی معادلات پنهان سیاسی گردد.
خدا نیاورد روزی را که در برابر پیامبر اسلام به خاطر دفاع نکردن از اهل وی در قاراباغ بی دفاع مواخذه شویم.
افسوس و صد افسوس که این وقایع همه بر سر ما آمده است و ما هنوز به خدا نیاورد روز را … گفتن مشغولیم.
افسوس معادلات سیاسی و بازی های پشت پرده ، آنچنان خونهای ریخته شده در قاباغ را بی ارزش نموده است که می گویند: «حساسيت زيادي را در حيات اسلامي و مسلمانان نميبينيم»
افسوس و صد افسوس که فاجعه قاراباغ را بی اهمیت تر از مساله فلسطینیان می شمارند.
این در حالی است که اگر فلسطینی ها (غیر از آنهایی که زمین های خود را با اختیار و رغبت خود به یهودی ها فروخته اند) را به زور از زمین های خود بیرون رانده باشند ، در قاراباغ چنین نکردند بلکه آنها را کشتند تا دیگر کسی نباشد که ادعای خاک و زمین نماید. این کجا و آن کجا؟
واقعاً جای تاسف دارد که به مساله فلسطین فقط به این خاطر نگریسته شود که قبله نخست مسلمانان در آنجا واقع است ولی در قاراباغ هیچ قبله ای وجود ندارد. کاش این سخن کودکانه بر زبان رانده نمی شد مگر قرار است فقط سرزمین هایی که قبله ای در آنها هست را حمایت و دفاع نماییم؟ آیا مساجدی که در قاراباغ وجود داشتند و امروزه (ضمن شرمندگی در محضر پیامبر اسلام باید عرض کنم) تبدیل به طویله و محل نگهداری خوک ها گشته است. هیچ حرمتی ندارند؟ آیا مسجد مذکور با مسجد الاقصی تفاوتی دارد؟ مگر مسجد خانه خدا نیست؟ آیا فرق قائل شدن بین دو مسجد رواست؟
جالب است که به غیر از مقامات ایرانی ، همه کشورهای اسلامی عربی ، به مساله فلسطین نه به عنوان یک مساله اسلامی ، بلکه به عنوان یک مساله عربی می نگرند شاهد مدعا نیز می تواند رقم زدن برگی از تاریخ باشد جنگ شش روزه اعراب بر علیه اسرائیل ، می تواند به راحتی این ماجرا را تایید نماید و می توان با مراجعه به تاریخ و گفت و شنیدها و مکتوبات تاریخ در این باره به صحت و سقم این مساله پی برد. ولی با گذشت زمان عربها متوجه گشتند که مساله فلسطین را نمی توانند با پتانسیل اندیشه عربی حل کنند لذا دست به دامن اندیشه اسلامی شدند و سعی کردند با اسلامی کردن این مساله از پتانسیل های دیگر نیز بهره جویند.
نگارنده بر این باور است که آن قسمت از خاک فلسطین که به زور از فلسطینیان گرفته شده است می بایست به آنها برگردانده شود ولی آن قسمت از زمین ها که توسط عربها و فلسطینی ها فروخته شود قابل استرداد نیست. و هر چه کردند بر خود کردند. و در نهایت می بایست یک دولت فلسطینی ایجاد شود و کشور مستقلی با نام فلسطین وارد نقشه های جغرافیایی گردد. ولی در قاراباغ خاکی فروخته نشده است که این گونه شرط دوگانه ای را بتوان برای آن متصور شد خاک قاراباغ بایستی تمام و کمال به آغوش آذربایجان برگردانده شود امروز ملت آذربایجان با متانت با این مساله برخوزد می کند ولی اگر لازم باشد از اهرم های دیگری نیز بهره خواهد جست. خاکی که با زور گرفته شده است با زور هم پس گرفته خواهد شد.
آری ما نیز می گوییم :قياس مسأله فلسطين با اشغال قرهباغ اشتباه است. اما نه به مانند آن امام جمعه محترم. بلکه با این مضمون که «مساله اشغال قاراباغ مهمتر از مساله فلسطین است"
I N F O R M A T I O N
On genocide committed by Armenians to the Azerbaijani population
31 March has been marked as a day of genocide of the Azerbaijani population at government level since 1998. This calendar embraces the tragic events which took place in Azerbaijan history over past hundred years being in the memory of the people. Mass destruction of the Azerbaijanis undergone repression is one of the tragic pages of world history in the 20th century. The guilty of these tragedies is Armenian chauvinism reflecting all foul means for realization of a crazy idea – creation of “The Great Armenia”.
The Armenian terrorists as being cruel and crafty executors of their repulsive policy committed genocide to the Azerbaijanis many times in the history. The genocide realized by the Armenians to the Azerbaijani population in 1918-1920 years which perpetually engraved in blood history of our people, not only is one of the most tragic-historical occurrences of Azerbaijan, but the whole world history. So that in March-April 1918 the Armenians committed murder of the Azerbaijanis (50 thousand people) in Baku, Shamakhi, Quba, Mugan and Lankaran and deported 10 thousands of people from their own lands. Approximately, 30 ths. Azerbaijani were killed severely in Baku city. 58 villages were ruined and 7 thousand people (1653 women, 965 childen) were destructed in Shamakhi. 122 villages in Quba, 150 in upland part of Karabakh, 115 in Zangezur, 211 in Yerevan and 92 villages in Kars province were destroyed completely and execution of the local population was realized by disregarding the age and sex. In one of repeated addresses (“Ashkhadavor’’/”Amakchi” newspaper, 231, dated 2 November 1919) of Yerevan Azerbaijanis it was mentioned that in this historical city and surroundings 88 villages had been destructed, 1920 house burned and 131970 people killed.
For the first time these tragedies were politically evaluated by the initiative of Nationwide Leader of Azerbaijan Haydar Aliyev at the end of the 20th century.
Not only in 1918-1920 years, but still in 1905, 1915 and afterwards in 1948-1953 years the Azerbaijanis were exiled from their own ethnic-historical places, thousands of people were exposed to liquidation, hundreds and thousands of the Azerbaijanis’ settlements were obliterated, historical-cultural wealth were ruined and misappropriated.
New stage of genocide to the Azerbaijanis started since the ends of 1980s. The Azerbaijanis more than 250 thousand were deported from 185 settlements of Armenia in 1988-1991 years.
As a result of occupation of Nagorno-Karabakh and 7 outside administrative regions (20% of the territory of Azerbaijan) by armed forces of Armenia, people more than 50 thousand were wounded and crippled. About one million refugees and IDPs are still living in other regions of the country.
As a result of military aggression citizens of Azerbaijan more than 5000, including 55 children, 326 women and the aged total 409 became missed.
In February 1992 another genocide so called Khojali genocide was committed by Armenian terrorists to the Azerbaijanis being uncommon in the history. During the occupation of Khojali region 613 people, including 63 children, 106 women, the aged total 70 were killed with especial cruelty and torture and hundreds of people were captivated and taken hostage as well as became missed.
In general as a consequence of the occupation of Azerbaijan territories, more than 900 settlements were plundered, burnt and destroyed, 6 thousand industrial and agricultural enterprises and other plants were demolished, 150 dwelling houses with gross floor area more than 9 mln. m2 were destructed, 4366 social infrastructure facilities and 695 medical units were ruined as well. Furthermore, 927 libraries, 464 historical monuments and museums, more than 100 archaeological monuments, 6 public theatres and concert studios were racked. More than 40 thousand valuables and rare exhibits were stolen from the plundered museums.
Till now the UN Security Council adopted four resolutions - 822, 853, 874 and 884 on Nagorno-Karabakh conflict. In spite of demands for withdrawal of the Armenian armed forces from occupied regions of Azerbaijan Republic as envisaged by the resolutions, these demands have not been implemented yet.