"Erivan'da Türklerin izleri yok ediliyor"

Türk Veziri Kuluhan tarafından kurulan ve tarihte nüfusunun büyük çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu Erivan'da Türklerin izlerinin tamamen yok edildiği belirlendi.

Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sinan Bilgili tarafından Ermenistan'ın başkenti olan tarihi Erivan'da Türk varlığı üzerine araştırma yapıldı.

Araştırmanın sonuçlarıyla ilgili açıklama yapan Doç. Dr. Bilgili, Erivan'da Türklerin tarihi ve kültür varlığının tamamen yok edildiğini tespit ettiklerini bildirdi. Bilgili, Safevi Devleti Veziri Kuluhan tarafından köy statüsündeyken kent haline getirilen Revan'ın (Erivan), Osmanlı Devleti döneminde 16. ve 18. yüzyıllara ait tahrir defterlerine göre, nüfusunun çoğunluğunu Türklerin oluşturduğunun anlatan Bilgili, 1830'da Türklerin nüfus oranının yüzde 64 olduğu bu kentte 1942'de yüzde 6'ya düştüğüne, Ermenistan'ın son nüfus sayımına göre ise bölgede yaşayan bir Türk bile bulunmadığına dikkati çekti.

Erivan'ın 16. yüzyıl başlarında, Osmanlı hakimiyetine girmesiyle birlikte geliştirilerek önemli Türk kentlerinden biri haline getirildiğini belirten Bilgili, şunları kaydetti:

''Ermeni propagandalarının yoğun olduğu noktalardan biri de, gerek Anadolu ve gerekse Azerbaycan coğrafyalarındaki şehir ve köylerde, tarihi süreç içerisinde Ermeni nüfusunun umumiyetle çoğunluğu oluşturduğu ve bu toprakların her yönüyle Ermeni damgası taşıdığı yönündedir. Bu iddiaların ilmen gerçek olup olmadığının tespiti için, günümüzde Ermenistan Devleti'nin başkenti olan Erivan'ı, örnek saha alarak araştırdık. Araştırmamızda elde edilen bulgular, Osmanlı Devleti'nin yıkılış dönemine kadar nüfusunun çoğunluğunu Türklerin oluşturduğu kadim bir Türk kenti olan Erivan'da, Rus ve Ermenilerin politikaları sonucu Türk varlığının yok edildiğini gösteriyor.''

Osmanlı Devleti döneminde Erivan'da çok sayıda cami, kervansaray ve türbeler yaptırıldığı ve yakın tarihe kadar Erivan'da mahallerinin isimlerinin bile Türkçe adlardan oluştuğunun tarihi belgeleri bulunduğunu dile getiren Bilgili, şöyle devam etti:

''Ermeniler ve Rusların baskı kurarak Erivan'dan Türkleri göçe zorladıkları gibi eserlerini ve Türkçe yer adlarını da ortadan kaldırmışlardır. Türklerin izi tamamen yok edilmiştir. 20. yüzyıla kadar bir Türk kenti olan Enivan'da ne bir Türk, ne de Türkler'e ait bir eser bırakılmış. Ermeniler Türklere ait ne varsa hepsini kasıtlı olarak yok etmiştir. Ortaya çıkan bu sonuçlar bizleri üzmüştür.''

Tarihi kayıtlarda Erivan'da geçen yer adlarının, Revan'ın Türk kimliğinin en önemli göstergesi olduğunu vurgulayan Bilgili, ''Toprağın milliyet kimliği hususlarında en önemli gösterge yer isimleridir. Bu yüzdendir ki, Ermeniler sürekli olarak bu tarihi yer adlarını bile değiştirerek, geçmişi unutturmaya çalışmaktadırlar'' şeklinde konuştu.

(AA)